រឿងរាមាយណៈ

            
សង្ខេបរឿងរាមាយណៈរបស់ឥណ្ឌា                                    

សង្ខេបភាគ១

Ramayana The Epic (2010) DVDScr 700mb     video free

         
  នៅភាគខាងជើងនៃទន្លេគង្គា         មានព្រះរាជាណាចក្រមួយឈ្លោះកោសល    ដែលមានរាជធានីឈ្មោះអយុធ្យានិងព្រះមហាក្សត្រិយ៍សោយរាជ្យព្រះនាមព្រះបាទទសរថ    ជា

ក្សត្រិយ៍ប្រកបដោយទសពិធរាជធម៌ជាទីគោរពនិងជាទីស្នេហានៃអាណាប្រជានុរាស្រ្តទាំងអស់។

គឺជាព្រះរាជាណាចក្រមួយដ៏សម្បូណ៌រុងរឿងក្នុងសម័យនោះ។

            ព្រះបាទទសរថទ្រង់មានមហេសីបីអង្គគឺព្រះនាងកោសល្យ១  ព្រះនាងសុមិត្រា១  និងព្រះ

នាងកៃកេយិ១    ប៉ុន្តែពុំមានរាជបុត្រមួយអង្គសោះ។ព្រះអង្គសម្រេចព្រះទ័យធ្វើពិធីបូជាយញ្ញដើម្បី

សូមបុត្រ។នៅពេលជាមួយគ្នានេះពួកទេវៈកំពុងប្តឹងព្រះព្រហ្មថាក្រុងរាពណ៍ជាស្តេចបិសាចស្រវឹង

អំណាចតែងតែសាប ព្រោះអំពើព្រៃផ្សៃគ្រប់បែបយ៉ាងទៅលើមនុស្សនិងទេព្តា។ដោយសារអំណាច

ដែលព្រះព្រហ្មបានប្រទានឲ្យវាគ្មាននរណាមានសមត្ថភាពនឹងទប់ទល់ជាមួយវាបានឡើយ។កាបើ

ទ្រង់យល់ស្របពីកំហុសរបស់ព្រះអង្គហើយព្រះព្រហ្មក៏សុំឲ្យពួកទេព្តាបួងសួងទៅព្រះវិស្ណុវិញដើម្បី

សុំឲ្យព្រះវិស្ណុទ្រង់យោនយកកំណើតជាមនុស្សលោក។ព្រះហរិទ្រង់សន្យាថាព្រះអង្គនឹងយោនយក

កំណើតជារាជបុត្របួនអង្គរបស់ព្រះបាទទសរថ។ក្នុងពិធីបូជាយញ្ញកំពុងប្រព្រឹត្តទៅស្រាប់តែមាន

រូបរាងដ៏ស្រស់សង្ហាមួយលេចចេញមកពីភ្លើងយញ្ញ ដៃកាន់ផ្តិលមាសមួយដែលមានបាយាសពេញ

រួចប្រគល់ផ្តិលមាសនោះថ្វាយព្រះបាទទសរថដើម្បីទ្រង់ប្រទានទៅមហេសីទាំងបីព្រះអង្គសោយ។

            ក្នុងព្រះទ័យរីករាយជាពន់ពេក ព្រះអង្គប្រទានបាយាសទៅព្រះមហេសីទី១            គឺនាង

កោសល្យសោយពាក់កណ្តាល            មហេសីទី២ គឺព្រះនាងសុមិត្រា            សោយពាក់កណ្តាលដែលនៅសល់   មហេសីទី៣  គឺព្រះនាងកៃកេយិ           សោយពាក់កណ្តាលដែលនៅសល់ចុងក្រោយទៅមហេសី

ទី២ទ្រង់សោយបង្ហើយ។មហេសីទាំង៣ព្រះអង្គក៏ទ្រង់មានព្រះគត៌ជាបន្តបន្ទាប់គ្នា។

            លុះកាលកំណត់ដល់ហើយ     ព្រះនាងកោសល្យប្រសូតបានបុត្រមួយអង្គព្រះនាមរាម  ព្រះនាងកៃកេយិប្រសូតបានបុត្រមួយអង្គព្រះនាមភារត។ចំណែកឯព្រះនាងសុមិត្រាវិញទ្រង់ប្រ

សូតបានបុត្រភ្លោះដែលទ្រង់ទទួលព្រះនាមថាលក្ស្មណ៍    និង      សត្រុឃ្ន១។ព្រះរាជបុត្រទាំងបួន

ព្រះអង្គទ្រង់ចម្រើនវ័យវឌ្ឃនាការដ៏មានរូបឆោមលោមពណ៌ល្អល្អះសមជាអនាគតព្រះមហាក្សត្រិយ៍នៃព្រះរាជាណាចក្រ។ព្រះបាទទសរថ    និងព្រះមហេសីរាល់ព្រះអង្គទ្រង់

ព្រះទ័យស្នេហាចំពោះព្រះរាជបុត្រទាំងអស់ស្មើៗគ្នា។ប៉ុន្តែព្រះអង្គទាំងអស់មានព្រះទ័យស្នេហាពិសេសមួយទៅលើព្រះរាម ដែលទ្រង់មានព្រះលក្ខណសម្បត្តិសក្តិសមទាំងសព្វទាំងគ្រប់ជាងគេជា

សញ្ញាថាព្រះអង្គ      គឺជាទីពឹងដ៏ប្រសើរដាច់គេសម្រាប់អស់អាណាប្រជានុរាស្រ។ចំណែកឯព្រះរាជ

បុត្រទាំងបួនព្រះអង្គវិញព្រះអង្គមានព្រះទ័យស្នេហារវាងគ្នានឹងគ្នាយ៉ាងខ្លាំងចម្លែក។សេចក្តីស្នេហា

នេះ ប្រហែ​លជាមកពីឥទ្ធិពលនៃបាយាសទិព្វ  ដែលព្រះហរិទ្រង់បានប្រទានទៅព្រះមាតាទាំងបី

អង្គ។

            ថ្ងៃមួយខណៈដែលព្រះមហាក្សត្រិយ៍កំពុងក្រសារជាមួយនឹងពីធីរាជាភិសេកព្រះរាជបុត្រឥសីវិស្វាមិត្រក៏និមន្តចូលទៅដោយឥតបានត្រៀមទុកជាមុន។ព្រះមហាក្សត្រិយ៍ក៏យាងទៅទទួលលោកតាឥសីផ្ទាល់ដោយទ្រង់ព្រះវាចាជាការគួរសមថា     ព្រះអង្គនឹងបំពេញសេចក្តីត្រូវការទាំង

អស់ប្រគេនលោកតាឥសីវិស្វាមិត្រ។ដោយប្រកាន់យកនូវព្រះវាចានេះ            លោកតាក៏ទទូចសុំឲ្យព្រះ

មហាក្សត្រិយ៍យល់ព្រមឲ្យព្រះរាមទៅជាមួយលោកតាមួយរយៈដើម្បីសម្លាប់រាក្ស័សខ្លាំងពូកែពីររូបឈ្មោះមារីចៈនិងសុពាហុ         ព្រោះវាទាំងពីរនេះចេះតែមកទម្លាក់វត្ថុសៅហ្មងមកល់យញ្ញរបស់

លោកតាមហាឥសី។ឥសីវិស្វាមិត្រ      កាលដើមឡើយជាមហាក្សត្រិយ៍មួយអង្គដែលបានលាចាក

រាជសម្បត្តិដោយសារព្រះអង្គមានទំនាស់ជាមួយព្រហ្មឥសីវសិដ្ឋាលើការដណ្តើមមេគោទិព្វឈ្មោះ

សពាល។ព្រោះតែព្រះអង្គច្បាំងចាញ់ឫសីវសិដ្ឋាព្រះអង្គក៏ប្តេជ្ញាថា ត្រូវតែកសាងខ្លួនឲ្យបានទៅជា

ព្រហ្មឫសីដែរព្រះអង្គបានសម្រេចបំណងនេះហើយក៏បានទៅជាមហាឥសីនិងជាព្រះប្រជាបតិមួយអង្គដែលពួកឫសី និងក្សត្រិយ៍តែងតែគោរពកោតខ្លាចជាទីបំផុត។

            ទោះបីព្រះរាជាទ្រងប្រកែកដោយទាញហេតុផលថា    ព្រះរាជកុមារមិនទាន់ទាំងពេញព្រះ

ជន្មគ្រប់១៦វស្សាផង    ឬក៏ព្រះអង្គសុំខ្លួនទៅកម្ទេចពួកឧត្បាតដោយផ្ទាល់ព្រះអង្គវិញក៏ដោយ            ក៏

ឥសីវិស្វាមិត្រ       នៅតែប្រកាន់យកវាចាសន្យារបស់ព្រះរាជាតាំងពីដើមដំបូងដដែល។នៅទីបំផុត

ដោយសា មានការអន្តរាគមន៍ពីឥសីវសិដ្ឋមិនព្រះបាទទសរថកែពាក្យសន្យា      ព្រោះនាំឲ្យខូចកិត្តិ

យសព្រះមហាក្សត្រិយ៍ក៏យល់ព្រមឲ្យព្រះរាមទៅ។ព្រះលក្ស្មណ៍ដែលមានព្រះទ័យស្នេហាដ៏ពិសេសចំពោះព្រះរាមក៏យាងទៅជាមួយព្រះរាមដែរ។

            លោកតាឥសនិងព្រះរាជកុមារទាំងពីរព្រះអង្គទ្រង់ព្រះដំណើរទៅកាន់នគរអង្គទេសសំដៅ

ទៅដល់ព្រៃធំហើយក្រាស់មួយឈ្មោះព្រៃទណ្ឌៈ។នៅក្នុងព្រៃធំនោះតាមសំណូមពររបស់លោកតាឥសីព្រះរា    បានសម្លាប់យក្ខិនីមួយឈ្មោះតាតកៈ។ចាប់តាំងពីពេលនោះមកពួកឫសីនិងប្រជានុ

រាស្រ្តទាំងអស់នៃតំបន់នោះក៏បានស្គាល់នូវសេចក្តីសុខ           និងសន្តិភាពឡើងវិញ។

            ថ្ងៃបន្ទាប់មក     ព្រះអង្គក៏យាងនិងនិមន្តទៅកាន់ភ្នំដ៏ធំមួយទៀតនៅឯនាយជាជម្រកនៃ

បិសាចឈ្មោះមារីចៈ  និងសុពាហុ។នៅទីនោះព្រះរាមបានបញ្ចូនសរមួយឈ្មោះវាណមាស្រ្តឲ្យទៅ

រួបរឹតមារីចៈជាប់ក្រញង់         ហើយសរនោះនាំវាដូចគ្រវែងសំដៅទៅមហាសាគរចម្ងាយមួយរយ

យោជន៍ពីទីនោះ។ចំណែកឯសុពាហុវិញព្រះរាមបានសម្លាប់វានឹងសរមួយទៀតឈ្មោះថាសរអគ្នី

យាស្រ្ត។

            ឥសីវិស្វាមិត្រទ្រង់មានព្រះអំណរយ៉ាងខ្លាំងនឹងជ័យជម្នះដ៏ធំធេងនេះ។ព្រះអង្គទ្រង់សម្តែងសេចក្តីដឹងគុណចំពោះព្រះរាម              ដោយទ្រង់ព្រះចិន្តាថានឹងនាំព្រះរាជបុត្រទៅកាន់ក្រុងមិថិលានៃ

នគរវិទេហៈដើម្បីឲ្យទ្រង់ចូលរួមក្នុងពិធីបូជាយញ្ញនិងទតមហាកៅទណ្ឌជាអាវុធដ៏អស្ចារ្យមួយកំពុងតម្កល់ទុកនៅក្នុងព្រះបរមរាជវាំងនៃព្រះបាទជនក។គោលបំណងពិសេសរបស់មហាឥសីគឺចង់ឲ្យ

ព្រះរាមប្រឡងប្រជែងលើកកៅទណ្ឌនោះសាកល្បងមើល។បើព្រះអង្គអាចយកជ័យជម្នះបានព្រះអង្គនឹងត្រូវទទួលបានជ័យលាភីនូវព្រះរាជបុត្រីដ៏សែនស្រស់ស្អាតនៃរាជធានីមិថិលាគឺព្រះនាងសីតាមកធ្វើជាបាទបរិចារិកា។

            ព្រះនាងសីតាជាបុត្ររបស់ព្រះធរណី។កាលនៅជាព្រះទារិកាព្រះបាទជនកទ្រង់ប្រទះព្រះនាងនៅក្នងចម្ការក្នុងពេលដែលព្រះអង្គទ្រង់រៀបចំពិធីបូជាយញ្ញដើម្បីច្រត់ព្រះនង្គ័លហើយព្រះអង្គបានរើសយកទីកន្លែងនេះដោយផ្ទាល់ព្រះអង្គ។ព្រះនាងមានសម្ផស្សសែនស្រស់ផូរផង់រកអ្វីមកផ្ទឹមស្មើមិនបាន។ព្រះបាទជនកទ្រង់លើកផែនការថាព្រះរាជធីតានឹងត្រូវប្រទានឲ្យធ្វើជាមហេសីទៅក្សត្រិយ៍អង្គណាដែលអាចយកជ័យជម្នះបានក្នុងការប្រឡងលើកធ្នូព្រះរុទ្រដែលព្រះអង្គបានរក្សាទុកជាព្រះកេរ្តិ៍ព្រះយសកន្លងមក។គោលបំណងរបស់ឥសីវិស្វាមិត្រក៏បានសម្រេចដូចព្រះបំណងមែនគឺព្រះរាមអាចលើកព្រះកៅទណ្ឌទិព្វនោះរួចព្រមទាំងអាចយឺតរហូតដល់ព្រះកៅទណ្ឌបាក់ឮសូរដូចរន្ទៈបាញ់ទាំងប្រាំបីទិស។

            ព្រះបាទជនកក៏ទ្រង់បញ្ចូនរាជអមាត្យឲ្យទៅកាន់ក្រុងអយុធ្យាដើម្បីសុំយាងព្រះបាទទសរថយ៉ាងប្រញាប់ឲ្យមកចូលរួមពិធីរាជាភិសេកព្រះរាមជាមួយព្រះនាងសីតា។

                                               

                                       សង្ខេបភាគ២

            លុះរាជទូតរបស់ព្រះបាទជនកបានទៅដល់ក្រុងអយុធ្យាហើយពួកគេក៏ទូលព្រះបាទទសរថទ្រង់ជ្រាបតាមដំណើរនិងការចាំចាច់នៃវត្តមានរបស់ព្រះអង្គនិងព្រះជាយានៅក្នុងពិធីរាជាភិសេកព្រះរាជបុត្រ។

            ព្រះបាទទសរថនិងមហេសីទ្រង់រីករាយព្រះទ័យជាពន់ពេកបន្ទាប់ពីបានទទូលដំណឹងដ៏ល្អនេះ។កាលព្រះអង្គបញ្ចូនព្រះរាជបុត្រឲ្យទៅជាមួយឥសីវិស្វាមិត្រនោះព្រះអង្គមិនមានព្រះទ័យជ្រះស្រឡះពីសេចក្តីព្រួយបារម្ភសោះ។ព្រះអង្គក៏ទ្រង់ព្រះដំណើរទៅក្រុងមិថិលានៅក្នុងថ្ងៃនោះតែម្តងដោយទ្រង់ខំស្រូតរូតឲ្យបានដល់ឆាប់។

            នៅក្រុងមិថិលាព្រះបាទទសរថ​ទទួលស្វាគមន៍ពីម្ចាស់ផ្ទះដ៏សែនកក់ក្តៅជាទីបំផុត។

ឥសីវិស្វាមិត្រ        ក៏បង្ហាញព្រះអង្គនៅចំពោះមុខព្រះបាទទសរថដើម្បីប្រគល់ព្រះរាជកុមារថ្វាយ

ព្រះអង្គវិញ។ព្រះបាទទសរថទុកលទ្ធភាពថ្វាយព្រះបាទជនកក្នុងការចាត់ចែងរៀបចំពិធីរាជាភិសក

ព្រះរាជបិត្រ។លុះពិធីនោះចប់សព្វគ្រប់ល្មមអធ្យាស្រ័យរបស់ព្រះអង្គហើយព្រះបាទទសរថព្រដោយនូវព្រះរាជបុត្រព្រះរាជសុណិសានិងព្រះរាជបរពារក៏ទ្រង់ព្រះដំណើរត្រឡប់ទៅក្រុងអយុធ្យាវិញ។នៅតាមផ្លូវមានរឿងអាស្រូវមួយកើតឡើងធ្វើឲ្យព្រះបាទទសរថព្រួយព្រះទ័យយ៉ាងខ្លាំង។បរាសុរាមដែលជាអ្នកគុំកួនពូកក្សត្រិយ៍តែងតែស្វែងរកកម្ទេចពួកក្សត្រិយ៍ជាបន្តទៅទៀតទោះបីព្រះអង្គបានធ្វើគតពូកក្សត្រិយ៍អស់ជាច្រើនមកហើយក៏ដោយ។

            បរាសុរាមកើតចិត្តច្រណែនជាមួយព្រះរាមយ៉ាងខ្លាំងនៅពេលដឹងថាព្រះរាមបានលើកធ្នូព្រះវិស្ណុរួចអាចយឹតរហូតដល់ព្រះកៅទណ្ឌនោះបាក់បានទៀតផង។បរាសុរាមកំពុងកាន់កៅទណ្ឌរបស់ព្រះសិវៈផងប្រើកិរិយាក្រអឺតក្រទមដាក់ព្រះរាមដោយនិយាយថាបើព្រះរាមអាចយឺតកៅទណ្ឌមួយនេះបានបរាសុរាមនឹងថ្វាយកិត្តិយសចំពោះព្រះរាមដោយព្រមឲ្យព្រះរាមប្រយុទ្ធជាមួយ។ប៉ុន្តែនៅពេលឃើញព្រះរាមយឺតកៅទណ្ឌនោះរួចទាំងស៊កព្រួញចូលផងបរាសុរាមក៏ប្រញាប់ក្រាបថ្វាយបង្គំសុំចុះចាញ់ព្រះរាមសុំឲ្យព្រះរាមទុកជីវិតឲ្យរួចហើយបរាសុរាមក៏ហោះចេញពីទីនោះបាត់ទៅ។

            ព្រះរាមនិងព្រះនាងសីតាបានរួមរស់ជាមួយគ្នាក្នុងមហាសុភមង្គលអស់រយៈកាលដប់ពីរឆ្នាំ។ព្រះបាទទសរថទ្រង់មានព្រះទ័យស្នេហាពិសេសលើព្រះរាម។ព្រះរាមជាបុត្រមួយអង្គប្រកបដោយព្រះរូបឆោមសែនសង្ហាសក្តិសមជាបុរសមានសម្ផស្សល្អស្រស់សុខភាពបូរិបូរណ៍ទឹកព្រះទ័យបរិសុទ្ធជីវិតពិសិដ្ឋ           មានមេត្តាករុណា         ជាមគ្គុទេសក៏ដ៏ពិតៗ។ព្រះបាទទសរថទ្រង់ស្វែងយល់

ដូច្នោះហើយទើបព្រះអង្គទ្រង់មានព្រះចិន្តាចង់ផ្ទេរការទទួលខុសត្រូវទៅព្រះរាមដែលជាព្រះរាជ

បុត្រច្បងសមស្របទៅនឹងច្បាប់សម្រាប់រដ្ឋនិងព្រះរាជបវេណីផង។

            ព្រះពត៌មានស្តីពីការតែងតាំងព្រះរាមជាព្រះយុវរាជនោះក៏បានលេចឮដល់នាងមន្ថារជាស្រីបម្រើនិងត្រូវជាសាច់ញាតិរបស់ព្រះនាងកៃកេយិផង។នាងមន្ថារកើតចិត្តច្រណែនជំនួសចៅហ្វាយនាយរបស់ខ្លួនជាពន់ពេក។នាង   ក៏ប្រញាប់ពាំនាំដំណឹងនេះទៅប្រាប់នាងកៃកេយិព្រះជាមួយការ

ញុះញង់ឲ្យព្រះនាងកៃកេយិទាមទារឲ្យព្រះភារតៈសោយរាជ្យវិញ។ព្រះនាងបានធ្វើតាមនាងមន្ថារ។ទីបំផុតកាទទូចរបស់ព្រះនាងកៃកេយិបានសម្រេច      ព្រោះព្រះបាទទសរថធ្លាប់បានសន្យាថា

នឹងលើកព្រះភារតៈឡើងសោយរាជ្យ។ព្រះរាមត្រូវបានបំបរបង់ឲ្យទៅនៅក្នុងព្រៃទណ្ឌកៈអស់រយៈកាលពេញ១៤ឆ្នាំ។ព្រះបាទទសរថបានបញ្ជាក់ប្រាប់ព្រះនាងថាបើអត់ពីព្រះរាមទៅជីវិតរបស់ព្រះអង្គនឹងត្រូវសូន្យដែរ។ប៉ុន្តែព្រះនាង     មិនព្រមស្តាប់សោះ។ក្រោយពីព្រះរាមចេញផុតពីព្រះរាជធានី

ទៅព្រះបាទទសរថទ្រង់ប្រឈួនជាទម្ងន់ដាក់ថ្នាំមិនត្រូវសោះ។នៅយប់ទី៣បន្ទាប់ពីព្រះរាមចេញ

ទៅព្រះបាទទសរថទ្រង់ព្រះអស្សាសប្បស្សាសៈជាចុងក្រោយដោយពុំមានអ្នកណាម្នាក់ដឹងសូម្បីតែព្រះមហេសីបានដឹងឡើយ។ចំពោះការរៀបភិសេកនៅតែបន្ត         ក្រុមអ្នកប្រឹក្សារាជបល្ល័ង្កក៏ចាត់តាំងរាជាមាត្យឲ្យទៅតាមសុំយាងព្រះអង្គម្ចាស់

ភារតៈមកវិញជាបន្ទាន់និងដោយសម្ងាត់ជាទីបំផុត គឺកុំឲ្យព្រះចៅនៃនគរកេក័យទ្រង់ជ្រាប

ឲ្យសោះ។

                                                            សង្ខេបទី៣

            នៅវេលាព្រឹកនៃថ្ងៃប្រារព្ធរាជាភិសេកនោះទាំងនាម៉ឺន ទាំងអាណាប្រជានុរាស្រ្តមិនទាន់

បានដឹងពីរឿងអាស្រូវនៅក្នុងព្រះរាជវាំងទេ។ព្រះរាមទ្រង់យាងទៅក្រាបថ្វាយបង្គំលាព្រះបិតាព្រះ

មាតានិងផ្តែផ្តាំព្រះជាយាពីការដែលព្រះអង្គត្រូវឃ្លាតទៅនៅឆ្ងាយព្រះនាងមួយរយៈកាលយ៉ាងយូរ។តែព្រះនាងសីតាទ្រង់ឈ្វេងយល់ពីករណីយកិច្ចរបស់ភរិយារួចផ្សំនឹងសេចក្តីស្នេហាចំពោះស្វាមីផងព្រះនាងក៏សុំខ្លួនទៅជាមួយព្រះស្វាមីដែរ។ឯព្រះលក្ស្មណ៍ដែលមានស្វាមីភក្តិជាទីបំផុតចំពោះព្រះរាមក៏សព្វព្រះទ័យតាមដង្ហែព្រះជេដ្ឋាទៅដែរ។

            លោកសុមន្រ្តាជាអ្នកទទួលព្រះរាជបញ្ជាឲ្យរៀបចំរទេះសេះនាំព្រះរាជបុត្រទាំងបីព្រះអង្គទៅ។ទ្រង់ព្រះដំណើរទៅទិសខាងត្បូងសំដៅទៅកាន់ភ្នំជេត្រកូត។រទេះសេះនាំព្រះអង្គទៅដល់ព្រំ

ដែននៃរដ្ឋកោលនគររួចឆ្លងទៅដលស្ទឹងតមាសៈ។នាយគុហាជាមេសម្តែងស្វាគមន៍ថ្វាយចំពោះ

ព្រះអង្គ។

            នៅយប់ដំបូងនៃការយាងទៅដល់ភ្នំជេត្រកូតឥសីភារទ្វាជៈបានទទួលព្រះអង្គយ៉ាងរាក់ទាក់

ព្រមទាំងបានពន្យល់ព្រះអង្គពីការរស់នៅក្នុងទីនេះនិងពីទីកន្លែងណាខ្លះដែលគួរនៅ។ព្រះលក្ស្មណ៍ក៏ចាប់ផ្តើមសង់អាស្រមមួយធ្វើពីកូនឈើនិងឫស្សីប្រក់ស្លឹក។ក្សត្រិយ៍ទាំងបីព្រះអង្គក៏ស្នាក់នៅទីនោះប្រកបជីវភាពដូចតាបសឫសី។ព្រះនាងកោសល្យទ្រង់សោកសង្រេងយ៉ាងខ្លាំងរហូតស្តី

បន្ទោសព្រះស្វាមី។ព្រះអង្គបានភ្ជាប់ការព្រាត់ប្រាស់គ្នានេះទៅនឹងកម្មពៀររបស់ព្រះអង្គព្រះកាលនៅក្មេងព្រះអង្គបានបាញ់ព្រួញត្រូវឥសី     ព្រោះស្មានថាជាសត្វព្រៃកំពុងចុះផឹកទឹកដែលតាមពិត

ជាឥសីនោះកំពុងដងទឹកយកទៅជូនឳពុកម្តាយចាស់ជរាហើយងងឹតភ្នែក។

            គឺនៅយប់នោហើយដែលព្រះអង្គចូលទីវង្គត។បន្ទាប់មករាជាមាត្យបានទៅយាងព្រះភារតៈ

ពីនគរកេក័យកវិញយ៉ាងបន្ទាន់។គេមិនបានប្រាប់រឿងរ៉ាវនៅក្នុងព្រះនគរឲ្យព្រះភារតៈដឹងមុ​នទេ។

            ពេលព្រះអង្គយាងមកដល់ព្រះរាជវាំងព្រះភារតៈទ្រង់ចាប់អារម្មណ៍នឹងភាពមិនប្រក្រតីខ្លះៗគឺព្រះអង្គឃើញព្រះរាជវាំងស្ងាត់ជ្រងំ។ក្រោយពីព្រះភារតៈបានដឹងរឿងសព្វគ្រប់ព្រះអង្គខ្ញាល់ជាខ្លាំង។

                                                            សង្ខេបភាគ៤

            ព្រះភារតៈទ្រង់ព្រះពិរោធយ៉ាងខ្លាំងហើយជាអ្នកមានព្រះទ័យគោរពនិងស្នេហាចំពោះព្រះរាមព្រមចង់ឃើញព្រះរាមឡើងគ្រងរាជ្យ។ព្រះអង្គយល់ថាសេចក្តីលោភលន់របស់មាតាជាមូលហេតុនៃសេចក្តីអន្តរាយហើយចោទមាតា    ថាបានព្រះគតព្រះបិតានិងបណ្តេញព្រះជេជ្ឋាពីនគរ។

ព្រះអង្គត្រូវយាងតាមព្រះរាមតែនាងកៃកេយិខកព្រះទ័យយ៉ាងខ្លាំង។ព្រះនាងកោសល្យសប្បាយព្រះទ័យពេលដឹងថាព្រះភារតៈទ្រង់មកវិញ       នាងបបួលនាងសុមិត្រាទៅជួបភារតៈធ្វើឲ្យភារតៈ

ខ្សឹកខ្សួលយ៉ាងខ្លាំង។

            បន្ទាប់ពីថ្វាយព្រះភ្លើងហើយរាជសភាក៏បើកអង្គប្រជុំមួយ។សេចក្តីថ្លែងការណ៍របស់ក្រុមប្រឹក្សាធ្វើឲ្យភារតៈទាស់ព្រះទ័យហើយម្នាក់ៗសុទ្ធតែស្មគ្រ័ចិត្តដង្ហែព្រះភារតៈទៅតាមព្រះរាម។ព្រះភារតៈទៅតាមព្រះរាមដោយមានព្រះសត្រុឃ្នព្រមទាំងមាតាទាំងបីព្រះអង្គយោធាមួយកង  និងប្រជា

នុរាស្រ្ត។ព្រះរាម    និង  ព្រះលក្ស្មណ៍និងនាងសីតារស់នៅក្រុងជីវភាពតាបស។ពេលព្រះលក្ស្មណ៍

ទ្រង់ទតទៅឃើញធូលីហុយសំពោង។ព្រះលក្ស្មណ៍កើតមន្ទិលសង្ស័យពីបំណងអាក្រក់របស់ព្រះភារតៈ។ពេលព្រះជេជ្ឋាជួបគ្នាសេចក្តីស្នេហាបណ្តាលឲ្យព្រះអង្គរកវាចាមិនបានបែជាទ្រង់ព្រះកន្សែងខ្សឹកខ្សួលយ៉ាងខ្លាំង។ព្រះភារតៈទទូចសុំឲ្យព្រះរាមយាងទៅសោយរាជ្យវិញតែព្រះរាមទ្រង់ប្រកាន់នូវកិច្ចសន្យារបស់បិតាជាមួយនាងកៃកេយិដល់គ្រប់១៤ឆ្នាំ។ព្រះរាមនិងភារៈកំពុងប្រឆាំងគ្នាពេលនោះឫសីសវិដ្ឋាជាអ្នកដោះស្រាយហើយឲ្យព្រះភារៈទៅគ្រប់គ្រងនគរ។

            ពេលព្រះភារតៈចេញទៅព្រះរាមចាកចេញពីភ្នំជេត្រកូតទៅកាន់ព្រៃទណ្ឌកៈពេលធ្វើដំណើ

បានជួបឫសីជាខថិនហើយនិងយក្សមួយឈ្មោះវិរោធរួបអាក្រក់មើលងាយព្រះរាមនិងនាងសីតា។ព្រះររាមពិរោធយ៉ាងខ្លាំង។ព្រះរាមនិងព្រះលក្ស្មណ៍វាយយក្សហើយសំនូមពររបស់វិរោធព្រះអង្គក៏សម្លាប់ដោយកាប់វាទាំងរស់។

                                                            សង្ខេបភាគ៥

            ព្រះរាម    ព្រះលក្ស្មណ៍និងព្រះនាងសីតាបានទៅរស់នៅនៅក្នុងព្រៃទណ្ឌកៈប្រកយនូវ

តាបសអស់រយៈកាល១០ឆ្នាំ    ប៉ុន្តែវាសនាអាក្រក់ធ្លាក់លើព្រះអង្គនិងព្រះជាយា។ព្រះនាងសីតា

មានអារម្មណ៍ភ័យខ្លាចអំពីការសម្លាប់ពួកឧត្បាត     ព្រះរាមយល់ព្រះទ័យព្រះនាងសីតា។ថ្ងៃមួយ

ព្រះរាមទ្រង់សព្វព្រះទ័យយាងទៅកានលោកតាឬសីអគច្ឆាជាមួយព្រះជាយានិងព្រះអនុជហើយ

ឬសីបានថ្វាយដល់ព្រះរាមនូវព្រះខ័នព្រះវិស្ណុមួយព្រះកៅទណ្ឌមួយបំពង់សរទិព្វមួយនិងព្រះទម្រង់អសិមួយថែមទាំងថ្វាយយោបល់ថាទៅតាមដងស្ទឹងគោទាវរីក្នុងព្រៃបញ្ចវតីរួចបានប្រាប់ព្រះលក្ស្មណ៍ឲ្យសង់អាស្រម។ក្សត្រិយ៍ទាំងបីកំពុងនិយាយគ្នាលេងពីព្រះភារតៈស្រាប់តែមានយក្ខិនីចេញមកគឺសូរបនខាជាប្អូនរបស់ក្រុងរាពណ៍ជាយក្សនៅក្រុងលង្កា  រួចបានដំណែងខ្លួនជាស្រីស្អាតម្នាក់

មកញ៉ែព្រះរាមតែព្រះរាមមិនព្រមយក្សនោះក៏ស្ទុះទៅសង្រ្គប់នាងសីតាដោយគិតថានាងជាឧបសគ្គ័ព្រះលក្ស្មណ៍ក៏ទាញព្រះទម្រង់អសិកាត់ច្រមុះវាដាច់  និង ធ្វើឲ្យវាឆែបមុខផងបណ្តាលឲ្យហូរឈាម

កក្លាក់  នាងខឹងខ្លាំងណាស់។រួចសូរបនខាទៅអុចអាលក្រុងរាពណ៍ពីការមើលងាយមើលថោកមក

លើរួបនាងនិងពីសម្រស់នាងសីតាក្រុងរាពណ៍ចង់សម្លាប់ព្រះរាមនិងចង់បាននាងសីតាធ្វើជាមហេសី         រួចក្រុងរាពណ៍ឲ្យក្រុងខរបញ្ជាមេទ័ពខ្លាំងៗខាងអំពើអន្ធពាលចំនួន១៤នាក់ឲ្យដង្ហែសូរបន

ខា។ព្រះរាមដឹងមុនក៏សម្លាប់កងពលនិងមេទ័ពយក្សសូរបនខាក៏ប្រាប់ក្រុងខរធ្វើឲ្យគេខឹងពេលនោះខុនទូសន៍ក៏បង្ហាញមុខចំពោះព្រះរាម   បម្រុងវាយព្រះរាម    ប៉ុន្តែដឹងថាព្រះរាមខ្លាំងក៏គេចខ្លួន

ប៉ុន្តែត្រូវព្រះរាមសំលាប់និងទ័ពក្រុងខរមានតែក្រុងខរនិងត្រីមុខទេដែលនៅរស់។ក្រុងខរចង់សម្លាប់

ព្រះរាមតែត្រូវត្រីមុខឃាត់ព្រោះត្រីមុខចង់យកមុខមាត់តែម្នាក់ឯង។ត្រីមុខត្រូវព្រះរាមសម្លាប់នៅនឹងកន្លែង។ក្រុងខរនឹកគ្នាញ់នឹងបរាជ័យណាស់វារើសបានដុំថ្មមួយដុំធំគ្រវែងទៅព្រះរាមតែត្រូវព្រះរាមផ្លែងសរកម្ទេចឲ្យទៅជាបំណែកតួចៗធ្លាក់លើដីបន្ទាប់មកវាក៏ដកដើមឈើគ្រវែងទៅព្រះរាមតែ

ត្រូវព្រះរាមសម្លាប់ ចំណែកឯអកម្ប័នជាយក្សមួយរូបដែលគេចខ្លួនបានហើយវាទៅសុំធ្វើសវនាការ

ជាមួយក្រុងរាពណ៍ប្រាប់ពីជីវភាពរបស់ព្រះរាម។ក្រុងរាពណ៍ខឹងច្រឡោតក៏គិតនូវឧបាយកលគឺត្រូវចាប់នាងសីតា     ទើបអាចយកជ័យជម្នះហើយក្រុងរាពណ៍ចង់បាននាងសីតាធ្វើជាមហេសីដែរ។

គិតរួចក្រុងរាពណ៍ក៏ទៅជួបមារីចៈជាប្អូនជីដូនមួយ   ដែលចេះវិជ្ជាស្មិលដើម្បីឲ្យមារីចៈកាឡាខ្លួនជា

ប្រើសមាសឲ្យព្រះរាមដេញចាប់ទុកឲ្យក្រុងរាពណ៍ចាប់យកនាងសីតាប៉ុន្តែមារីចៈខ្លាចស្លាប់ព្រោះធ្លាប់ស្គាល់បទពិសោធន៍វាគិតថាបើហ៊ានធ្វើដូច្នេះមែនប្រាកដជាស្លាប់។ប៉ុន្តែនេះគឺជាបញ្ជាវាត្រូវតែ

បង្ខំចិត្តធ្វើ។ផែនការនេះបានសម្រេចមែន  ក្រុងរាពណ៍ចាប់នាងសីតានៅក្រុងលង្កា។

            ខណៈពេលក្រុងរាពណ៍កំពុងជិះរថជតាយុឃើញហើយប្រយុទ្ធជាមួយក្រុងរាពណ៍តែត្រូវក្រុងរាពណ៍កាត់ដាច់ស្លាប់និងខ្នាយរង់ចាំតែសេចក្តីស្លាប់។ចំណែកឯព្រះរាមពេលសម្លាប់ប្រើសក្លែងក្លាយហើយក៏ប្រញាប់ទៅរកមហេសីសព្វទីកន្លែងរហូតជួបជតាយុហើយបានដឹងពីដំណឹងអាក្រក់ពីនាងសីតាត្រូវក្រុងរាពណ៍ចាប់យកទៅ។

                                          សង្ខេបភាគ៦

-       ជតាយុធ្វើមរណកាល

-       ព្រះរាមនិងព្រះលក្ស្មណ៍ធ្វើបុណ្យរំលាយសពបត្សា

-       ការប្រទះឃើញផ្កា កម្ទេចមាសនិងពេជ្រនាងសីតា

-       ការតាស់តឿនព្រះរាមកុំឲ្យកើតទុក្ខខ្លាំងពេក

-       ព្រះរាមនិងព្រះលក្ស្មណ៍បានជួបនិងយក្សរូបអាក្រក់

-       ព្រះអង្គទាំងពីរសម្រេចចិត្តសម្លាប់យក្សថាកព័ន្ធ

-       មានរូបមួយចេញពីអណ្តាតភ្លើងឲ្យព្រះអង្គទាំងពីរទៅរកសុគ្រីពនោះនឹងសម្រេចបំណង

-       ព្រះរាមជួបនឹងដូនជីព្រះនាមសពរី

-       សុគ្រីពជាស្តេចពានរដែលត្រូវពាលីជាបងបណ្តេញពីនគរ

-       ទំនាស់រវាងបងប្អូនពាលីនិងសុគ្រីព

-       សុគ្រីពទៅរស់នៅក្នុងព្រៃរឫស្សាមោក

-       ការភិតភ័យរបស់ពួកសុគ្រីពចំពោះពួកពាលី

-       ហនុមានជាសេនារបស់ពាលី

-       ហនុមានបានជូបព្រះរាមនិងព្រះលក្ស្មណ៍

-       ព្រះរាមនិងសុគ្រីចងសម្ព័ន្ធមេត្រីជាមួយគ្នា

-       ព្រះរាមជួយសុគ្រីពឲ្យឡើងសោយរាជ្យ

-       ការញាក់ភ្នែកឆ្វេងរបស់នាងសីតាតំណាងប្រផ្នូរល្អ

-       ការញាក់ភ្នែកឆ្វេងរបស់ក្រុងរាពណ៍តំណាងប្រផ្នូរអាក្រក់

-       ព្រះរាមនិទានរឿងពីសោកនាដកម្មឲ្យសុគ្រីពស្លាប់

-       សុគ្រីពរើសបានចង្រ្គង់ពេជ្ររបស់នាងសីតារួចប្រគល់ឲ្យព្រះរាម

-       សុគ្រីពដឹងពីទុក្ខសោករបស់ព្រះរាម

-       សុគ្រីពគិតថាសម្លាប់ពាលីនិងយកកិសិ្ពន្ធ្យនាគពីពាលី

-       សុគ្រីពមិនទាន់ដឹងពីឫទ្ធានុភាពរបស់ព្រះរាម

-       ព្រះរាមបង្ហាញអនុភាពរបស់ព្រះអង្គឲ្យសុគ្រីពមើលនិងបានទុកចិត្តលើព្រះអង្គ

-       សុគ្រីពបបួលពាលីឲ្យចេញមកប្រយុទ្ធគ្នា

-       ពាលីនិងសុគ្រីពវាយប្រយុទ្ធគ្នា

-       ព្រះរាមលាក់ខ្លួនពួនបាញ់ពាលីនៅក្បែរដើមឈើ

-       សុគ្រីពត្រូវពាលីវាយយ៉ាងដំណំ

-       សុគ្រីពបបួលពាលីប្រយុទ្ធម្តងទៀត

-       សុគ្រីពពាក់កម្រងផ្កាកុំឲ្យច្រឡំពាលី

-       មហេសីពាលីឈ្មោះតារាចេញអង្វរពាលីប៉ុន្តែពាលីមិនស្តាប់

-       ពាលីនិងសុគ្រីពប្រយុទ្ធគ្នាម្តងទៀត

-       ព្រះរាមបញ្ចូនសរទៅចំដើមទ្រូងពាលី

-       សុគ្រីពកែនទ័ពស្វាថ្វាយព្រះរាម

-       ការចេញដំណើរទៅរកនាងសីតា

-       ហនុមានជួបនឹងសម្បាតិប្រាប់ថានាងសីតាឃុំនៅក្នុងប្រាសាទមួយនៅកោះលង្កា។

​​​​​​​                                     ​​​

                                             សង្ខេបភាគ៧

            ដោយសារសម្បាតិនិយាយប្រាប់ កងទព័ពពានរ ដែលដឹកនាំដោយហនុមាន បានដឹពី

ទីកនែ្លង ដែលព្រះនាងសីតាកំពង់គង់នៅ គឺកោះលង្ការ ហើយត្រូវឆ្លងសមុទ្រចម្ងាយ ១០០យោជន៍ ទើបទៅដល់ ។ ប៉ុនែ្តគ្រាន់តែបាដំណឹងប៉ុណោ្ណះ ហនុមានមិនទាន់ទៅរាយការណ៍ប្រាប់សុគ្រីពភ្លាមៗទេ ។ គេគិតថា ត្រូវតែទៅយកការណ៍ ឲ្យបានជាក់ច្បាស់ប្រាកដនឹងភែ្នកសិន ។ ពួកពានរត្រូវប្រឈមនឹងការឆ្លងសមុទ្រទៅកាន់កោះលង្ការ ។ អង្គទសររកអ្នកណាដែលអាចហោះឆ្លងសមុទ្របាន ។ ជម្ពាវ័នយល់ឃើញថា ក្នុងចំណោមពានរទាំងអស់ មានតែហ​នុមានមា្នក់ប៉ុណ្ណោះទេ ដែលអាចបំពេញភារកិច្ចនេះបាន ។

ពេលហោះនៅពីលើសមុទ្រ ហនុមានបានជួបឧបស័គ្គជាច្រើនប៉ុនែ្ត វាអាចដោះស្រាយបានស្រួល ។ លុះបានចូលទៅដល់ក្រុងលង្ការហើយ នៅវេលាពន់ព្រលប់ ហនុមានក៏ប្រែកាឡាខ្លួនទៅជាកូនស្វាតូចច្រមក់មួយប៉ិនកូនឆ្មារ ដើម្បីចៀសវាការចាប់អារម្មណ៍ពីពួកយក្ស ។វាវារឡើងតាមមែលឈើ លាក់ខ្លួនស្លឹកស៊ុមទ្រុម ខំប្រឹងសែ្វងរកព្រះនាង ។ វាដើររកនៅតាមគ្រប់ប្រាសាទទាំងអស់ តែមិនឃើញព្រះនាងសោះ ។ លុះអង្គុយសំកុកមើលចុះឡើងបន្តិចទៅវាក៏ឃើញកូនប្រាសាទមួយដ៏ល្អ ដែលវាមិនទាន់បានពិនិត្យមើលនៅឡើយ ។ វាក៏ទៅពួនសម្ងំនៅលើដើមចម្ប៉ាមួយដើម ហើយក៏ឃើញស្រីម្នាក់ដែលហាក់ដូចគ្នានឹងការពណ៌ប្រាប់វាអំពីព្រះនាងសីតា ។ វេលារំលងអាធ្រាត ទៅហើយស្រាប់តែហនុមានឃើញក្រុងរាពណ៍ដើរចូលមក មានទាំងបរិវារស្រីប្រុសហែហមអមផង ។​ ក្រុងរាពណ៌មកអង្វរសុំស្នេហ៍ពីព្រះនាងតែព្រះនាងប្រកែក ហើយដាក់បណ្តាសាថា វានឹងត្រូវវិនាសអន្តរាយជាមួយនឹងទីក្រុងដ៏ល្អប្រណីតរបស់វាសារសររបស់ព្រះរាម ។ ថី្វបើព្រះនាងស្ថិតនៅសមុទ្រទុក្ខ សោយក្រយាមិនបានរហូតដល់ព្រះនាងស្គាំងស្គមយ៉ាងណាក្តី ក៏ព្រះនាងនៅតែរក្សាសម្ជស្សស្រស់ផូរផង់បានដដែល ហើយព្រះនាងអាចមានជីវិតបានក៏មកពីព្រះនាងនៅតែមានសង្ឃឹមថា ព្រះស្វាមីនឹងយាងមករំដោះព្រះនាង និងកម្ទេចក្រុងរាពណ៌ នៅក្នុងថ្ងៃណាមួយ មិនខានឡើយ ។

                បន្ទាប់ពីក្រុងរាពណ៌ត្រលប់ទៅវិញ នាំទាំងការខកចិត្តទៅជាមួយផង ព្រះនាងក៏ធ្លាក់ពីទឹកព្រះទ័យទៅក្នុងមហាសមុទ្រនៃសេក្តីអស់សអង្ឃឹមទៅវិញ ។ នេះគឺជាការខូចខាត ដែលបណ្តាមកពីការទន្ទឹងមើលផ្លូវព្រះស្វាមីចេះតែះូសបន្លាយទៅយូរពេក ចំនែកឯក្រុងរាពណ៌វិញ វាចេះតែមករំខានព្រះនាង ជាមួយនឹងការប្រើពាក្យអង្វរករផង គំរាមកំហែងផង និងបំភិតបំភ័យផង ។ នៅពេលនេះ ព្រះនាងទ្រុងព្រះតម្រិះថា ត្រូវតែធើ្វអត្តឃាត ។

                ហនុមានក៏រិះគិតរកមធ្យោបាយយ៉ាងណា ដើម្បីនិយាយទៅរក ដោយឲ្យព្រះនាងជឿជាក់មកលើវាផង ។ វាក៏ចាប់ផើ្តមឧទានឡើង ជាសំលែងចេញមកតិចៗ ល្មមព្រះនាងឭ

តែមួយអង្គឯងនូវរឿងរបស់ព្រះរាម ។ ព្រះនាងបានឭហើយ ក៏សម្លឹងរកមើលម្ជាស់សំឡែងប៉ុនែ្តរកមិនឃើញសោះ ឃើញមានតែស្វាតូចមួយប៉ុណ្ណោះនីលើមែកចម្ប៉ា ។ ការបើហនុមានយល់ព្រះទ័យព្រះនាងហើយវាក៏និទានរឿងដដែលឡើងវិញ ដែលធើ្វឲ្យព្រះនាងទុកចិត្ត និងជឿថាជាហនិមានជារាជទូត ដែលព្រះរាមបញ្ជូនមក ។ លុះមានការទុកចិត្តគ្នាទៅវិញទៅមកហើយ ហនុមានក៏ថ្វាយទម្រង់មណីរត្នរបស់ព្រះរាម ចំពោះព្រះនាងហើយដើម្បី ជាសក្ខីភាពនៃការបានជួបព្រះនាង នៅទីនេះ ព្រះនាងក៏និទានប្រាប់ហនុមានវិញរឿងស្តីពីឆាកជីវិតដែល មានតែព្រះនាង និងព្រះស្វាមីតែប៉ុណ្ណោះ ទើបអាចដឹងបាន ។

                ហនុមានបានបញ្ជាក់ប្រាប់ព្រះនាងថា ព្រះស្វាមីព្រះនាង នឹងយាងមកទីនេះផ្ទាល់ នឹងរំដោះយកព្រះនាងត្រលប់ទៅវិញ ដោយពិត ។ ដំណឹងធើ្វឲ្យព្រះនាងមានសង្ឃឹមឡើងវិញ ។

                ចំនែកឯវិភេសន៍ដែលជាប្អូនរបស់ក្រុងរាពណ៌ វាតែងតែមានសេក្តីបារម្ភជានិច្ច ទៅលើការប្រព្រឹត្តអាក្រក់របស់ក្រុងរាពណ៌ ។ វាបានអង្វរក្រុងរាពណ៌ជាច្រើនលើកជាច្រើនសារណាស់មកហើយថា ឲ្យនាំព្រះនាងសីតាយកទៅថ្វាយព្រះរាមវិញ ហើយសុំឲ្យព្រះរាមទ្រង់រាជទានទោសឲ្យទើបប្រសើរ ព្រោះវិភេសន៍បានប្រមើលឃើញយ៉ាងច្បាស់ណាស់ថា ទីក្រុងលង្កា រាជ្យវង្សយក្យ ព្រមទាំងប្រជានុរាស្រ្តយក្យផងនឹងត្រូវវិនាស អន្តរាយជាមិនខាន ដោយសាការប្រព្រឹត្ត អនាចាររបស់ក្រុងរាពណ៌នេះ ។

                មុននឹងចេញពីក្រុងលង្កាទៅវិញ ហនុមានសម្រេចចិត្តថា ត្រូតែបន្សល់ទុកនូវស្លាកស្នាមខ្លះឲ្យសេ្តចយក្យឃើញ ។

                ភ្លាមនោះ ហនុមានក៏ចាប់ផ្តើមពង្រីកខ្លួនឲ្យជាស្វាដ៏ធំមួយរួចក៏ចាប់រុករានទន្រទានឧទ្យាននៃក្រុងលង្កា ដោយដកដើមឈើ រំលំដើមឈើទាំងឡាយឲ្យដួលគរលើគ្នា មានទាំងផ្ទះសំបែង ស្រះទឹកកូនភ្នំក៏ត្រូវបាក់បែកនិងដួលរំលំដែរ ។ អសោកឧទ្យានមួយទាំងមូលត្រូវខូចខេ្ទចខ្ទីអស់ លើកលែងតែនៅម្តុំប្រាសាទ ដែលព្រះនាងសីតាកំពង់គង់នៅ ។ សត្វចតុប្បាទ ទ្វេបានផ្អើរឆោឡោ ឯពួកយក្យកំពុងនិទ្រាលក់ដូចគេងាប់ ក៏ភ្ញាក់ឡើងទាំងសើងមើងទាំងភិតភ័យជាខ្លាំង ព្រោះមិនជាព្រឹត្តិការណ៍អ្វីកំពុងកើតឡើង ។

                លុះបានបង្ករហេតុទាំងនេះរួចហើយ ហនុមានក៏មកអង្គុយលើកំពែងប្រាសាទធ្វើព្រងើយ រងចាំមើលប្រតិកម្មតបតទៅលើការញុះញ់នេះ ។ ពួកយក្ខនីខ្លះរត៉ទៅប្រាប់ដំណឹងនេះដល់ក្រុងរាពណ៌ ។ ខ្លះសួរព្រះនាងសីតាពីប្រភពនៃស្វាដ៏ធំសម្បើមនេះ​ ប៉ុនែ្តត្រូវព្រះនាងបន្ទោសពួកយក្ខិនីទាំងនោះវិញថា ពួកវានេះគួរតែដឹងខ្លួនឯងមិនត្រូវមកសួរព្រះនាងទេ ព្រោះពួកវាជាអ្នកទទួលបន្ទុកផែ្នកសន្តិសុខ ។ នៅចំពោះក្រុងរាពណ៌ ពួកយក្ខិនីនាំគ្នាឆើ្លយយករួចខ្លួនដោយទម្លាក់កំហុសទៅលើព្រះនាង ប៉ុណ្ណោះគឺមិនទទូលសារភាពពីការខ្វះសមត្ថភាព និងការធើ្វសប្រហែសរបស់ខ្លួនបន្តិចសោះឡើយ ។

                ក្រុងរាពណ៌ខឹងខ្លាំងណាស់ នៅពេលដែសលឧទ្យានដ៏សែនប្រណីត ជាទីស្រលាញ់របស់វា ត្រូវខូតខាតស្ទើរតែគ្មានសេសសល់បន្តិចណាសោះឡើយ ។ វាក៏បញ្ជាទៅពួកអង្គរក្ស ឲ្យប្រដាប់ដោយអាវុធគ្រប់ដៃ ហើយប្រញាប់ចេញទៅចាប់ ឬ សម្លាប់សា្វដ៏ធំមហិមានោះឲ្យបាន ។ កងកម្លាំងប្រដាប់អាវុធដ៏ខ្លាំងក្លាមួយកង ក៏ចាប់ផ្តើមនុវត្តបញ្ជានៃមហាក្សត្រិយ៍របស់ពួកគេ ដោយមានកាន់ ដាវ លំពែង ឆ្នូរ ស្នានិងអាវុធផ្សេងៗទៀតជាច្រើន ហើយនាំគ្នាធ្វើព្យុហយាត្រាសំដៅទៅរកហនុមាន ក្នងក្តីសង្ឃឹមថា និងទទួលជ័យជម្នះ ។

                                           សង្ខេបភាគ៨

            លុះកងទ័ពដើរទៅ ឃើញហនុមានមានមាឌធំសម្បើមដូចច្នោះពូកគេក៏ត្រូវតែភ្ញាក់ក្រញាង ទាំងបាត់ស្មារតីប្រយុទ្ធទៀតផង ។ ហនុមានចុះពីកំពែង ចាប់បានដំបងដែកមួយ លោកចុះលោកឡើង​ក្រវីដំបងដែកបំបែកហ្វូងទ័ពយក្យមួយកងនេះ ដួលស្លាប់រេគ្មានសល់ រួចក៏ស្រែកជ័យឃោសថ្វាយព្រះរាម ។ ពួកយក្យភ័យ ផ្អើលឆោឡោ នឹងសម្រែកគ្រហឹមឭដូចរន្ទះរបស់ហនុមាន ។ ក្រងរាពណ៌ស្ទើរតែមិនជឿថា ស្វាមួយក្បាលនេះពូកែដល់ម្លឹងទេ ។ វាក៏បញ្ជាឧត្តមសេនីយ៍វាម្នាក់ឈ្មោះជម្ពុមាលីឲ្យនាំទ័ពទៅចាន់ហនុមានមកធ្វើទោស ។ ជម្ពុមាលីក៏រៀបចំខ្លួនដោយពាក់អាវក្រោះ ពាកើខែល ព្រមទាំងកាន់ឆ្នូ នឹងស្ពាយបំពង់ព្រូញមានព្រួញជាច្រើន ។ វានាំកងទ័ពជាឆ្មាំយានប្រាសាទចេញទៅសមុទ្រសំដៅទៅរកហនុមាន ប៉ុនែ្តហនុមានសម្លាប់អស់ទៀត ។

                ក្រុងរាពណ៌ខឹងណាស់ ក៏បញ្ជាឲ្យមេទ័ប្រាំនាក់ចេញទៅប្រយិទ្ធភ្លាម ។ ហនុមានក៏សម្លាប់មេទ័ពទាំងប្រាំនោះទៀត ។ មេទ័ពម្នាក់ទៀតឈោ្មះអ័ក្ស ជាកូនរបស់ក្រុងរាពណ៌ ត្រូវបិតាវាព្រមឲ្យទៅម្តង ។ មេទ័ពកេ្មងខ្ចីនេះប្រយុទ្ធយ៉ាងអង់អាច វាបញ្ជូនសរដូចគ្រាប់ភ្លៀងសំខ្លួនព្រះមារុតី ប៉ុនែ្តព្រះមារុតីអាចគេចពីសរទាំងនោះបាន រួចរំលៀកខ្លួនទៅកាច់កម្ទេចរថចម្បាំងរបស់កូនស្តេចយក្សនេះជាបំនែកតូចៗ ។ អ័ក្សក៏ត្រូវប្រយុទ្ធខ្លួនទល់នឹងខ្លួនជាមួយហនុមានរួចក៏ត្រូវហនុមានវាបំបាក់ឆ្អឹងឆ្អែងខ្ទេច​ដល់នូវមរណភាព ។

                ក្រុងរាពណ៌ខឹងច្រលោត ធ្លាក់ទឹកចិត្តបន្តិចដែរ ។ ប៉ុនែ្តដើម្បីកុំឲ្យខ្មាស់គេ វាក៏ឲ្យហៅឥន្រ្ទជិតជាកូនវាម្នាក់ទៀត ដែលមានអាវុធឈោ្មះព្រហ្មាស្រ្ត ឲ្យចេញទៅទទូលច្បាំងម្តង ទាំងមានសេចក្តីសង្ឃឹមទាំងមុតមាំផងថា ជាមួយនិងអាវុធរបស់ព្រហ្មនេះ ឥន្រ្ទជិតនិងយកជ័យជម្នះបាន ការប្រយុទ្ធគ្នារវាងហនុមាន និងឥន្រ្ទជិតមានភាពបឹងរឹងរូសដូចគ្នា ។ ដោយឥន្តទជិតយល់ច្បាស់ថាអាវុធធម្មតាមិនអាចឈ្នះហនុមានបានទេ វាក៏បញ្ជូនសរព្រហ្មាស្រ្តទីរុំខ្លួនហនុមានជាប់ ធ្វើឲ្យហនុមានធ្លាក់មកដីភ្លាម​ រើលែងរួច ។ ប៉ុន្តែហនុមានក៏បានទទូលពីព្រះព្រហ្មនិងអាថ៌កំបាំងរបស់អាវុធនោះដែរ  គឺវាមានឥទ្ធិពលតែ១២នាទីតែប៉ុណោ្ណះ ពួកយក្សឃើញហនុមានជាប ក៏កើតសេក្តីរីករាយជាពន្ធពេក ខ្លះនាំគ្នារាំ ខ្លះទៀតដោយពុំបានជាដឹង ក៏យកខ្សែធ្វើពីក្រចៅទៅចងបន្ថែម ដែលជាការខុសប្រណម រកតែឥន្រ្ទជិតប្រាប់ផងក៏មិនទាន់ ។ តាមពិតហនុមានអាចស្រាយចំណងបានដោយងាយ ប៉ុនែ្តវាគិតថា ត្រូវតែឆ្លៀតយកឳកាសដ៏ល្អនេះ ដើម្បីឲ្យេជួបពិភាក្សា ជាមួយក្រុងរាពណ៌វិញ ។

          ហនុមានក៏បណ្តោយខ្លួនឲ្យគេអូស ទាំងនៅជាប់ចំណង យកទៅដាក់ក្តីចំពោះមុខក្រុងរាពណ៌ ។ វាទទូលរងនូវការជេស្តី ទាត់ធាក់តាមអំពើចិត្ត ។ វាឃើញសេ្តចយក្សពាក់គឿងអលង្ការដ៏ល្អៗ និងមានតម្លៃដ៏ខ្ពស់ៗ សក្តិសមនឹនងខ្លួនវាជាស្តេចមានមហិទ្ធិឬទ្ធិមែន ។ បន្ទាប

ហនុមានប្រាប់ថា ខ្លួនវាជារាជទូតរបស់ព្រះបាទសុគ្រីព ក្រុងរាពណ៌ដែលកំត្រូវភ្លើងកំហឹងឆាបឆេះយ៉ាងខ្លាំងនោះ ក៏បញ្ជាឲ្យគេសម្លាប់ហនុមានចោល ។ ប៉ុន្តែ​បញ្ជានេះត្រូវវិចភេសន៍ជំទាស់ ព្រោះជាការខុសនិងច្បាប់ជាធរមាន​ ដែលថាគេមិនត្រូវសម្លាប់ទូតទេ ។ ដូច្នោះក្រុងបររាពណ៌បញ្ជាឲ្យដាក់ទណ្ឌកម្មហនុមាន ដោយឲ្យគេយកក្រណាត់ចាស់ជ្រលក់ប្រេងមករុំកន្ទុយហនុមាន ហើយដុតឲ្យឆេះ ។ ហនុមានបា​នឱកាសហោះឡើងរួចទម្លាក់ភ្លើងដាកើលើប្រាសាទនានានៃក្រុងលង្កា ធ្វើឲ្យទីក្រុងដ៏ល្អត្រកាលនោះ ត្រូវអគ្គីភ័យត្របាក់ ស្ទើតែគ្មានសេះសល់អ្វីទាំងអស់ ។ ព្រះនាងសីតាកាលបើឭយក្ខិនីប្រាប់ថាហនុមានត្រូវគេធ្វើបាប ដោយដុតកន្ទុយនោះ ក៏ខំបែរបន់ព្រះអគ្គិឲ្យជួយកុំឲ្យភ្លើងរលាកកន្ទុយហនុមានឡើយ ។

          នៅពេលដែលភ្លើងកំពុងឆេះក្រុងលង្កា ហនុមានក៏ឡើងទៅលើកំពូលភ្នំត្រីកូត អង្គុយមើលភ្លើងឆេះធ្វើព្រងើយ ។ មួយសន្ទុះក្រោយមកស្រាប់តែវាភ្លាត់មាត់ស្រែកតែម្នាក់ឯងថា ខ្លួនវានេះចំជាភើ្លមែន ព្រោះវាធ្វើអ្វីៗតាមកំហឹង ដែលនាំឲ្យព្រះនាងសីតា​ ទ្រង់សោយព្រះវិលាល័យនៅក្នុងអគ្គីភ័យនោះដែរ ។ ប៉ុន្តែអារម្មណ៍សៅហ្មងរបស់វាបានធូរស្រាលវិញ នៅពេលបានឭពួកទេវព្តាកោតសរសើរស្នាដៃដ៏អស្ចារ្យរបស់វា ហើងថា ភ្លើងពុំមានឆេះអសោកឧទ្យានបន្តិចណាឡើយ ។ មុននឹងចាកចេញពីក្រុងលង្កា ហនុមានទៅកាន់អាសោកឧទ្យានម្តងទៀត ដើម្បីទៅជួបព្រះនាងសីតា និងមើលឲ្យដឹងប្រាកដ ទាំងព្រះនាងទាំងហនុមាន សុទ្ធតែរួចផុតពីអគ្គីភ័យ  ។

          លុះហនុមានត្រលប់ទៅដល់ត្រើយម្ខាងនោះវិញ ជម្ពាវ័នដែលកំពុងរង់ចាំដំណឹងយ៉ាងអន្ទះសា ក៏សុំឲ្យហនុមានរាយការណ៍ពីលទ្ធផលនៃបេសកម្មដ៏សែនលំបាកនោះជូនកងទ័ពទាំងអស់នោះស្តាប់ ។ ពួកពានររិករាយណាស់នឹងជោកជ័យរបស់គេ ។ ពួកពានរនាំគ្នាគិតថាត្រូរតែសម្លាប់ក្រុងរាពណ៌ឲ្យហើយតែម្តងទៅ ។ ប៉ុន្តែយោបល់នេះត្រូវជម្ពាវ័នជំទាស់មិនទាន់ឲ្យធ្វើ គឺរងចាំរាជបញ្ជាពីព្រះមហាក្សត្រិយ៍សិន ។ ពួកគេក៏ប្រញាប់ទៅកាន់កិស្កិន្ធ្យនគរវិញ ។ លុះទៅដល់ហើយពួកពានរមិនទាន់ចូលទៅគាល់ មហាក្សត្រិយ៍ភ្លាមទេ តែគេបែរជានាំគ្នាទៅកាន់ឧទ្យានបេះផ្លែឈើ និងទឹកឃ្មុំ តាមតែចិត្តគេនឹកចង់ ។

          ទធិមុខ ជាមារបស់សុគ្រីព ប្រឹងឃាត់យ៉ាងណាក៏ហនុមានមិនស្តាប់ ។ ទធិមុខក៏នាំដំណឹងទៅទូលសុគ្រីព ។ សុគ្រីពបានស្តាប់ហើយក៏យល់ភ្លាមថា ក្រុមរបស់ហនុមានបានទទួលជោគជ័យក្នុងការស្វែងរកពត៌មានពីព្រះនាងសីតា ។ សុគ្រីពក៏ចាប់ទធិមុខឲ្យទៅអញ្ជើញពានរទាំងនោះមកគាល់ជាប្រញាប់ ។ នៅពេលនេះទធិមុខក៏ប្រែទឹកមិខជាញញឹមញញែម និងរូសរាយរាក់ទាក់ទៅក្រុងហនុមានវិញ ។

          កាលបើដំណឹងច្បាស់ត្រូវបានទទួលហើយ ព្រះរាម ព្រះលក្ស្មណ៍ សុគ្រីព និងហនុមាន ក៏ចាប់ផ្តើមឲ្យប្រមូលកងទ័ពពានរ និងប្រញាប់ចេញដំណើរទៅ ។ គឺជាដំណឹងដល់សែនឆ្ងាយ ប៉ុន្តែម្នាក់ៗមានសេក្តីសប្បាយរីលរាយជាពនើពេក ។ ពានរខ្លះរីករាយសែនព្រះរាជបុត្រខ្លះបេះផ្លែឈើមកថ្វាយព្រះអង្គ ខ្លះច្រៀង ខ្លះរាំ ជាការកំសាន្តលេង ។ ប៉ុន្តែពួកគរច្រៀងវាយ៉ាយដាច់ខាត មិនធ្វើឲ្យមានការប៉ះពាល់ទ្រព្យសម្បត្តិ រឺកម្មសិទ្ធិរបស់ប្រជាជនឡើយ ។ ប៉ុន្មានថ្ងៃក្រោយមក ក្បួនទ័ពក៏បានទៅដល់ភ្នំនមហិន្រ្ទា ជាទីដែលកងទ័ពបោះជំរំជាបណ្តុះអាសន្ន រងចាំពេលឆ្លងកាន់កោះលង្កា ។

          ដើម្បីបញ្ជូនកងទ័ពទៅបាន គេត្រូវសង់ស្ពានបណ្តែតទឹកមួយដ៏វែងគឺចម្ងាយ ១០០ យោជន៍ ក្រោយមកការដឹកនាំរបស់ខុលនីល និងហនុមាន ដោយមានទេវតាសមុទ្រជួយផង ស្ពានថ្មនោះក៏ត្រូវបានសង់រួចជាស្រេច ក្នុងរយះពេលមិនដល់មួយខែផង ។

          ពេលនោះនៅក្រុងលង្កា ក្រុងរាពណ៌តែងកោះប្រជុំគណៈរដ្ឋមន្រីជាញឹកញាប់ ដើម្បីទប់ទល់និងព្រឹត្តិការណ៍អាក្រក់ជាយថាហេតុ ។ តាមពិតទៅក្រុងរាពណ៌កំពុងតែព្រួយបារម្ភណាស់ ។ ដោយមិនដឹងគិតដូចម្តេច វាគិតតែពីកោះប្រជុំ លើលរឿងដដែលៗមិនចេះចប់គឺ ករណីមិនព្រមបញ្ជូនព្រះនាងសីតាថ្វាយព្រះរាមវិញ និងលើលសរសើរពីខ្លួនវា ដោយមានបរិវាឡេមឡឺមភាគច្រើនចាំតែជួយបន្ទរ ទទួលបញ្ជា និងបញ្ជោរវាផង ។ ពួកអែបអបទាណងនោះទៅជាធ្វើឲ្យក្រុងរាពណ៌មានមហិច្ឆតាឡើងបាត់អស់ការពិចារណាលែងស្តាប់យោបល់ល្អរបស់មន្រីស្មោះត្រង់ ។ កុម្ភកាណ៌ក៏ជាអ្នកជំទាស់នឹងអំពើរបស់ក្រុងរាពណ៌ជាបងរបស់ខ្លួនដែរ ប៉ុន្តែក្រុងរាពណ៌ព្រមតាម កុម្ភកាណ៌ក៏ត្រូវបង្ខំចិត្តតាមបងរបស់ខ្លួនវិញទៅ ។ ក្នងងចំនោមរាជវង្សានុវង្ស មានតែវិភេសន៍ម្នាក់គក់ ដែលប្រឆាំងនឹងបងរបស់ខ្លួនខ្លាំងក្លាជាងគេ រហូតដល់ក្រុងរាពណ៌អត់ទ្រាំពុំបានក៏ចោទប្រកាន់ថា វិភេសន៍នេះជាអ្នកដែលចង់ដណ្តើមរាជ្យ ជាអ្នកកាន់ជើងសត្រូវនិងជាអ្នកមើលងាយសេ្តចដែលត្រូវជាបងប្អូនបង្កើតរបស់ខ្លួនផង ហើយក៏ជាជេរដៀលត្មះវិភេសន៍យ៉ាងខ្លាំងនៅចំពោះមុខអង្គប្រជុំ ។ បន្ទាប់ពីនោះមក វិភេសន៍យល់ថា វានឹងអស់កន្លែងទៅទៀតហើយ ។ វាក៏ចាកចេញពីក្រុងលង្កា ជាមួយមន្រីស្មោះត្រង់នឹងវាបួននាក់ទៀត ហោះសំដៅទៅរកជំរំរបស់ពានរនៅឯភ្នំហិន្រ្ទានោះទៅ ។

          ពួកពានរមានការសង្ស័យណាស់​ ក្នុងពេលដែលឃើញយក្សទាំងប្រាំនាក់ហោះមក ។ គេបញ្ជាឲ្យយក្សទាណងនោះនៅមួយកន្លែងសិនរងចាំគេទៅរាការណ៍ប្រាប់សុគ្រីព និងព្រះរាម ។ ពានរថ្វាយយោបល់យ៉ាយសមរម្យជាច្រើន ដូចជាថា​ វិភេសន៍ជាប្អូនបង្កើតរបស់ក្រុងរាពណ៍ តើគេមានទំនាក់អីក៏ភ្លាមៗម្លះ ជាដើម ។សុគ្រីពក៏ដូចពានរឯទៀតៗដែរ ។ ហនុមានក៏មិនឃើញអ្វីជាអាក្រក់ពីវិភេសន៍ដែរ ដោយវាសំអាងទៅលើទឹកមុខរបស់យក្សទាំងប្រាំនោះគឺ “ទឺមុខជាកញ្ជាក់ឆ្លុះនៃទឺកចិត្ត”។​ ប៉ុន្តែបញ្ហាទាំងនោះត្រូវបានព្រះរាមអាកាត់ ដោយទ្រង់បញ្ជាក់ថា “ បើគេមកសុំចុះចូលជាមួយយើង ការសម្លឹងចាំតែរកកំហុសរបស់គេនឹងធ្វើឲ្យគេខ្លាចយើងទៅវិញទេ” ។ ព្រះអង្គទ្រង់ប្រទានព្រះយោបល់ថា មកសុំចុះចូលនេះពិតជាឱកាសល្អ ព្រោះវិភេសន៍ច្បាស់ជាមានទំនាស់ជាមួយបងវាមែនហើយទើបបានជាវាមកសុំឲ្យព្រះអង្គជួយ ។ ព្រះអង្គមានជំនឿថា ជាធម្មតាពួកក្សត្រិយ៍ច្រើនតែមិនទុកចិត្តគ្នារវាងបងប្អូនបង្កើត អំពីរាជ្យសម្បត្តិឬរវាងសេ្តចជិតខាងគ្នា ។ ព្រះរាមយល់ទៀតថា នៅក្រុងលង្កា ពិតជាមានទំនាស់គ្នាហើយ ។ឯការដែលវិភេសន៍មកសុំឲ្យព្រះអង្គជួយនេះ គឺគ្មានអ្វីខុសទេ ពីព្រោះព្រះរាមក្តី សុគ្រីពក្តី ពុំមានចង់បាននគរលង្កាទេ បន្ទាប់ទទួលពីជ័យជម្នះ ។ ម្យ៉ាងទៀតបើមានជនណាម្នាក់មកសុំជ្រកកោនជាមួយព្រះអង្គ បើតាមសីលធម៌ប្រចាំជីវិតព្រះអង្គនោះព្រះអង្គមិនដែលបណ្តេញគេឲ្យទៅវិញទេ ហើយបើព្រះអង្គធ្វើគុណគេតែបែរជាបានទោសវិញ ក៏ព្រះអង្គមិនតូចព្រះទ័យដែរ ។ សុគ្រីពស្តាប់ឮដូចច្នោះហើយ វាមានអារម្មណ៍កើតសរសើរព្រះរាមយ៉ាងខ្លាំង ។ព្រះរាមអនុញ្ញាតឲ្យសុគ្រីពទៅនាំវិភេសន៍មកគាល់ព្រះអង្គ ។

                                           សង្ខេបភាគ៩

        ក្នុងគ្រាមួយក្រុងរាពណ៍បានប្រព្រឹត្តអំពើផ្តេសផ្តាសមួយ គឺវាបានបញ្ជូនចារបុរសរបស់វាម្នាក់ឈោ្មះសុកាឲ្យទៅបញ្ជុះបញ្ជូលឲ្យកើតចិត្តក្បត់ព្រះរាម ។ សុកាជាចារបុរសក៏ក្លែងខ្លួន ចេញដំណើរទៅលួងលោមសិគ្រីព ដោយប្រើភាសាកាទូតយ៉ាយផ្អែមល្ហែម រួចសុំឲ្យសុគ្រីពត្រឡប់ទៅកាន់កិស្កិន្ធ្យបុរីវិញ គឺឲ្យលែងទៅជួយយកអាសាព្រះរាម ។ ប៉ុន្តែការនិយាយបញ្ជុះបញ្ជូលនោះត្រូវបានសុគ្រីពច្រានចោល និងដៀលត្នះឲ្យយ៉ាងច្រើន ព្រកទាំងផ្តាំផ្ញើរការព្រមានចំពោះក្រុងរាពណ៍ តាមរយះចារបុរសនោះផង ។ កងទ័ពពានរខឹងណាស់ក៏ចាប់វាទុក ហើយប្រើដៃក្តៅទៅលើវា តែត្រូវព្រះរាមធ្វើអន្តរាគមន៍ទានើអនុញ្ញាតឲ្យវាត្រឡប់ទៅវិញ ដោយសេរី ។

          ក្រោយនោះបន្តិច ព្រះរាមក៏លើកវិភេសន៍ឲ្យធ្វើជាស្តេចកោះលង្កា ។ បន្ទាប់មក ក្សត្រិយ៍ទាំងអស់ក៏ពិភាក្សាគ្នាពីបញ្ហាឆ្លងកាត់សមុទ្រ ដោយចាប់ផ្តើមបួងសួងចំពោះទេវព្តាសមុទ្រ ។ ព្រះរាមជាអ្នកទទួលបន្ទុប់ធ្វើការនេះ ។ ទ្រង់តាំងអធិដ្ឋានអស់រយៈពេលបីថ្ងៃ ប៉ុន្តែពុំមានបានផលអ្វីទាំងអស់ ។ ព្រះអង្គទ្រង់ព្រះពិរោធណាស់ ទ្រង់ហៀបនឹងផ្លែងសរទម្លុះចំកណ្តាមហាសាគរនោះទៅហើយ ប៉ុន្តែទេវព្តាសមុទ្រដឹងទាន់ ក៏ផុសចេញមក ហើយអង្វរព្រះអង្គ ដោយថ្វាយយោបល់ថាឲ្យព្រះអង្គកសាងផ្លូវកាត់សមុទ្រមួយធ្វើពីថ្ម និងដើមឈើ​។ ទេព្តានោះនិងជួយសម្រួលក្នុងការដាក់ដុំថ្ម និងដើមឈើឲ្យចំកន្លែង ។

          ខុននីល និងហនុមាន ជាអ្នកជំនាញខាងការកសាងផ្លូវបណ្តែតទឹកនោះភ្លាម ។ ការងារដល់ស្រុះគ្នា មិនយូរប៉ុន្មាន ក៏បានរួចរាល់ជាស្ថាពរ ។​កងទ័ពពានរធ្វើដំណើរតាមផ្លូវនេះទៅកាន់ក្រុងលង្កា ក្នុងក្តីរីករាយលាយជាមួយនឹងសេក្តីសង្ឃឹម ។

          នៅឯក្រុងលង្កា មាល្យវានជាជីតារបស់ក្រុងរាពណ៍ខំនិយាយបញ្ជុះបញ្ជូលក្រុងរាពណ៍ ឲ្យយកចិត្តទុកដាក់ទៅលើអំពើឆ្គាំងឆ្គងរបស់វាឲ្យបញ្ជូនព្រះនាងសីតាទៅព្រះរាមវិញ បើមិនដូចចោ្នះទេ រស្មីនៃភាពរុងរឿង ឧតុង្តុឧត្តមរបស់វា នឹងត្រូវអាប់ឱនទៅវិញ ។ ប៉ុន្តែការប៉ុនប៉ងនេះត្រូវបានទទួលការស្តីបន្តោសក្រុងរាពណ៍ ។ បន្ទាប់មកក្រុងរាពណ៍ក៏រៀបចំចាត់ចែងទ័ពឲ្យរក្សាការពារ នៅគ្រប់ទិសទាំងបួន និងមេទ័ពខ្លាំងពូកែម្នាក់ឲ្យការពាររាជធានី ។ លុះវាបានរៀបចំកងទ័ពរួចអស់ហើយ ក្រុងរាពណ៍កំរើកចិត្តជាខ្លាំង ព្រោះវាយល់យ៉ាងច្បាស់ថា វានឹងទទទួលជ័យជម្នះ ។ ចំណែកឯព្រះរាម និងសុគ្រីពក៏ទ្រង់ចាត់ចែងទ័ពពានរ និងខ្លាឃ្នុំឲ្យចាំវាយលុកទៅលើទ័ពយក្សដែរ ។

          ព្រះរាមទ្រង់ចាត់តាំងអង្គឲ្យធ្វើជារាជទូត នាំព្រះរាជសារទៅប្រាប់ក្រុងរាពណ៍ថា ព្រះត្រូវការប្រកាសសង្រ្គាម ត្រូវការប្រល័យជីវិតក្រុងរាពណ៍ បើក្រុងរាពណ៍មិនព្រមប្រគល់ព្រះនាងសីតាថ្វាយព្រពអង្គវិញទេ ។ អង្គក៏នាំសារនោះទៅប្រាប់ក្រុងរាពណ៍ ថែមទាំងបានអុកឡុកក្រុងលង្កា ដោយធាក់បំបាក់កំពូលប្រាសាទដ៏ល្អប្រណីតមួយធ្វើឲ្យក្រុងរាពណ៍ធ្លាក់ទឹកចិត្តមិនតិចឡើយ ។

          សុកាដែលនៅច្រាបជាន់មិនទាន់បាត់ បានលើកសម្នើសុំឲ្យក្រុងរាពណ៍បញ្ជូនព្រះនាងសីតាទៅថ្វាយព្រះរាមវិញ ប៉ុន្តែត្រូវក្រុងរាពណ៍ស្តីបន្តោសទាំងប្រើពាក្យផ្ចាញ់ផ្ចាលឲ្យផង  ។ ក្រុងរាពណ៍ចាត់សេនាបតីពីរនាក់ឲ្យក្លែងខ្លួនធ្វើជាចារបុរស ទៅសើបការណ៍ពីស្ថានភាពកងទ័ពរបស់ព្រះរាម ប៉ុន្តែត្រូវវិភេសន៍ស្គាល់ល្បិច ហើយក៏ចាប់វាចងជាប់រួចយកទីកាត់ក្តីនៅចំពោះព្រះភ័ក្រ្តព្រះរាម ។ ព្រះរាមឲ្យគេស្រាយចំណង ហើយនាំឲ្យមើលកងទ័ពស្វានិងខ្លាឃ្មុំតាមចិត្តវាចង់ បន្ទាប់មកព្រះអង្គក៏ព្រមានក្រុងរាពណ៍តាមរយៈសេនាពីរនាក់នេះ ពីជោគជ័យរបស់ព្រះអង្គទៅលើពួកយក្ស ។ លុះចារបុរសទាំងពីរត្រឡប់ទៅវិញ វាចេះតែនិយាយអួតសរសើរពីកម្លាំងកងទ័ពរបស់ព្រះរាម ។ ការនិយាយបែបនេះធ្វើឲ្យភ្លើងកំហឹងក្រុងរាពណ៍កាន់តែឆេះខ្លាំងឡើងៗ ។ វាបានហៅមហារីឲ្យធ្វើក្បាលក្លេងក្លាយមួយដូចព្រះសិររបស់ព្រះរាមបេះបិទ យកទៅបង្ហាញព្រះនាងសីតា ធ្វើឲ្យព្រះនាងទួញសោកក្នុងក្តីអស់សង្ឃឹមយ៉ាងខ្លាំងប៉ុន្តែត្រូវបាននាង សារាំជាយក្ខិនីមានស្វាមីភក្តីចំពោះព្រះនាង ទូលថាក្បាលក្លែងក្លាយ ។ ព្រមពេលជាមួយគ្នានេះព្រះនាងស្រាប់តែបានឭសឡេងស្គរ និងសឡេងត្រែរបស់ពួកយក្ស បន្លឺឡើង ។ ព្រះនាងរីករាយណាស់ ព្រោះព្រះនាងយល់ថាសេក្តៅស្លាប់កំពុងខិតចូលមករកក្រុងរាពណ៍ហើយ ។

          កងទ័ពពានរបានមកឡោមព័ទ្ធក្រុងលង្កាជុំជិត ។ ក្រោយពីបានទទួលបញ្ជាភ្លាម កងទ័ពពានរក៏រត់សំដៅទៅកាន់ក្រុងលង្កា ។ ពួកពានរនាំគ្នាប្រមៀលដុំថ្មទៅបុកទម្លាយបន្ទាយ ខ្លះទៀតដកដើមឈើក្រវែងទៅលើពួកយក្ស ។ ទាំងខាងស្លាប់ដូចគ្នា ។ នៅមានការប្រយុទ្ធតទល់ជាគូរៗ គឺអង្គឥន្រ្ទជិត ប្រជង្ឃជាមួយសម្បាតិជាមួយនិកុម្ភៈ ព្រលក្ស្មណ៍ជាមួយវិរូបក្សា ជាដើម ដោយមានការវាយតប់គ្នាទៅវិទៅមក ។ ព្រះរាមបាញ់ពលយក្សស្លាប់អស់ជាច្រើនពាន់នាក់ ។ ឃើញតប់របស់ព្រះរាមខ្លាំងដូចច្នោះ ឥន្រ្ទជិតចាប់បំបាំងខ្លួនហើយក៏ចាប់សំដៅទៅរកព្រះរាមនិងព្រះលក្ស្មណ៍ ធ្វើឲ្យក្សត្រិយ៍ទាំងពីរព្រះពិបាកគេចជាពន់ពេក ។ ទីបំផុតឥន្រ្ទជិតក៏ផ្លែងសរដ៏ខ្លាំងពូកែមួយ ឈ្មោះថា “សរនាគបាស” ដែលមានលក្ខណៈដូចពស់វែកឲ្យទៅរួមរឹតព្រះរាម និងព្រះលក្ស្មណ៍ជាប់ រករើព្រះអង្គផងក៏មិនរួច ។

          ឥន្រ្ទជិតមានមោទនភាព ក៏ទៅប្រាប់ក្រុងរាពណ៍ភញភ្លាម ពីជ័យជម្នះរបេព្រះធ្លាក់នៅក្នុងសេក្តីទក្ខសោកនិងសេក្តីអស់សង្ឃឹមជាទាំងស្រុង ។ គ្រោះថ្នាក់នេះធ្វើឲ្យកងពលស្វា និងខ្លាឃ្មុំខូចសតិអារម្មណ៍ អស់ទឹកចិត្តនិងប្រយុទ្ធតទៅទៀត ។

          សុសេនាកំពុងតែគិតថា ត្រូវឲ្យហនុមានទីយករុក្ខជាតិឱសថមកព្យាបាលព្រះអង្គ ។ ប៉ន្តែភ្លាមនោះស្រាប់តែគ្រុឌហោះមកដល់ល្មម ធ្វើឲ្យឥន្រ្ទជិតភ័យខ្លាចយ៉ាងខ្លាំង ។ សេនាគបាសឃើញគ្រុឌសាបពិស ឯពស់វែកសិល្ប៍ក៏រលាយអស់ទៅ ។ ព្រះរាមនិងព្រះលក្ស្មណ៍ក៏បានដឹងព្រះកាយ និងមានព្រះកាយដូចពលធម្មតាឡើងវិញ ហើយក៏ទ្រង់រៀបចំប្រយុទ្ធជាបន្តទៀត ។

          ក្រុងរាពណ៍ឆ្ថល់ណាស់ ហេតុអ្វីក៏ពួកស្វាដែលត្រូវកាន់ទុក្ខនាយរបស់ខ្លួន បែរជានាំគ្នាស្រែកហ៊ោ សប្បាយទៅវិញ ។ លុះវាទទួលដំណឹងថា ក្សត្រិយ៍ទាំងពីរព្រះអង្គមិនសោយទីវង្គតទេ ព្រះក៏បញ្ជោរមេទ័ពពានរសម្លាប់ទៅ បន្ទាប់មកគឺអម្ប័ន ដែលជាមេទ័ពដ៏ខ្លាំង និងប៉ិនប្រសប់ណាស់ដែរ ប៉ុន្តែវាត្រូវហនុមានគប់និងដើមឈើស្លាប់ទៀត ។

          បន្ទាប់ពីបរាជ័យផ្ទួនៗនេះ ក្រុងរាពណ៍ក៏បញ្ជូនមេទ័ពដ៏ខ្លាំងពូកែម្នាក់ទៀតឈ្មោះព្រះហត្ត ជាមួយមេទ័ពរងខ្លះទៀត មានរន្តកៈមហានាទ កុម្ភហនុ ជាដើម្បី ឲ្យទៅប្រឈមជាមួយមេទ័ពពានរ ទួរមុខ ជម្ពាវ័ន ជាដើម ហើយត្រូវទ័ពពានរសម្លាប់ទាំងអស់ ។

          ក្រុងរាពណ៍ខឹងខ្លាំងណាស់ក៏ដឹកនាំទ័ពដោយខ្លួនឯងជាមួយមេទ័ពដ៏សំខាន់ៗទៀតៗ ។ក្រុងរាពណ៍នាំទ័ពវាយសន្ធាប់ទៅមុខយ៉ាងខ្លាំងប៉ុន្តែត្រូវខុននីលស្ទុះទៅតតាំងជាមួយ ហើយត្រូវនឹងសរអគ្គីរបស់ក្រុងរាពណ៍រលំដួលទៅ ។​ ហនុមានឃើញហើយក៏ស្ទុះទៅប្រយុទ្ធម្តងទៀតតទល់គ្នាជាមួយក្រុងរាពណ៍ ហើយត្រូវក្រុងរាពណ៍វាយដួល តែត្រូវបានហនុមានទៅជួយរំដោះយកមកវិញបា​នរួចយកមកថ្វាយព្រះរាមវិញ ។

          បន្ទាប់មក ហនុមានបញ្ជិះព្រះរាមសំដៅទៅវាយក្រុងរាពណ៍ ។ ព្រះអង្គបានបាញ់កម្ទេចមកុដរបស់ព្រះរាពណ៍ខូចអស់ ទាំងធ្វើឲ្យសេ្តចយក្សនេះរបួសយ៉ាងដំណំ ។ ព្រះរាមមិនសម្លាប់វាទេ តែព្រះអង្គសរសើរថ្វីដៃរបស់វា ហើយបង្គាប់ឲ្យវាទៅសំរាកសិនទៅ ។

          ក្រុងរាពណ៍កើតក្តីអាម៉ាសជាពន់ពេកនិងបរាជ័យផ្ទាល់ខ្ឡួនវា ។ វាអោយគេដាស់កុម្ភកណ៍ ជាប្អូនរបស់វាឡើង ដែលទើបនឹងដេកតែ៩ថ្ងៃប៉ុណ្ណោះ ។ ជាលទ្ធផលនៃបណ្តាសារបស់ព្រះព្រហ្ម វាត្រូវដេក៦ខែទើបក្រោកម្តង ។ គេត្រូវប្រើពេលយ៉ាងយូរ និងមានកាលំបាកបំផុតទម្រាំដាស់កុម្ភកាណ៍ភ្ញាក់ ។ លុះវាក្រោកឡើង វាគិតតែពីស៊ីនិងផឹកស្រាឲ្យបានឆ្អែកឆ្អន់សិន ទើបសួររកនៅមូលហេតុនៃការដាស់វា ។

          មុននិងចេញទៅកាន់សមរភូមិ​ កុម្ភកាណ៍បន្តោសក្រុងរាពណ៍បន្តិតដែល ធ្វើឲ្យក្រុងរាពណ៍គ្នាញ់យ៉ាងខ្លាំង ។ ប៉ុន្តែដោយសារភក្តីភាពចំពោះបងវា កុម្ភកាណ៍ទៅជាមានអំនួតទៅលើខ្លួនឯងដោយស្រែកចំអកឲ្យសត្រូវវបស់ខ្លូនផង ។ ទ័ពពានរឃើញរូបរាង និងមាឌដ៏ធំខ្ពល់របស់កុម្ភកាណ៍ ក៏ជាភ័យរន្ធត់ ហើយរត់បែកគ្នាទៅកានទិសទីទៃៗអស់ ជាការលំបាកដល់ពួកមេទ័ពក្នុងការប្រមូលមកវិញ ។

          ទ្វេវិទ ហនុមាន ខុលនីល ព្រិសភា សរតា និងនាយកកងពលឯទៀតៗប្រឹងវាយសម្រុកទីលើកុម្ភកាណ៍សម្លាប់ពួកពានរបានច្រើន ។ ព្រះអង្គត្រូវគេរវាយសន្លប់ ឯសុគ្រីពក៏សន្លាប់ដែររួចត្រូវកុម្ភកាណ៍លើកលីយកទៅកាន់ក្រុងលង្កា ។ ពួកយក្សរីករាយណាស់  ។ គេនាំគ្នាបាចផ្កាប្រសិទ្ធិពរឲ្យកុម្ភកាណ៍ ធ្វើឲ្យសុគ្រីពដឹងខ្លូនវិញ ហើយក៏ក្តិច ខាំ ខាំត្រចៀកកុម្ភកាណ៍ ។ កុម្ភកាណ៍ឈឺពេក ក៏ទម្លាក់សុគ្រីពខ្ពោក ។ សុគ្រីពលោតក្លែត រួចហោះទៅរកព្រះរាមវិញ ។ កុម្ភកាណ៍វាយលុកកាន់តែសាហោវឡើង ។ ព្រះរាមក៏បញ្ជូនសរដ៏មុតមួយទៅផ្តាច់ក្បាលកុម្ភកាណ៍ចេញពីដងខ្លួន ។ ព្រមពេលជាមួយគ្នានោះ ទេវន្តកៈ ត្រិសិរ មហាទរ និងអទិកាយក៏ស្លាប់ដែរ ។

          ពេលឃើញបិតារបស់ខ្លួនព្រួយចិត្តយ៉ាងខ្លាំងឥន្រ្ទជិតក៏រ៉ាប់រងចេញទៅច្បាំងម្តងទៀត ។ លើកនេះឥន្រ្ទជិតផ្កែងសរព្រហ្មាស្ត្រ ត្រូវចំព្រះរាម និងព្រះលក្ស្មណ៍ ។ សររុំព្រះអង្គជាប់ក្រញង់ បណ្តាឲ្យព្រះអង្គទ្រង់ព្រះវិញ្ញី បាត់ព្រះស្មារតី នៅលើព្រះធរណី ។ ជម្ពាវ័នដើររកហនុមានរួចបញ្ជាឲ្យហនុមានទៅកាន់ភ្នំហេមពាន្តភ្លាម ដើម្បីយករុក្ខជាតិឱសថនៅឯភ្នំតិណទេស ស្ថិតចន្លោះភ្នំឬសភា នងភ្នំកៃលាស មកផ្សំថាំព្យាបាលក្សត្រិយ៍ទាំងពីរព្រះអង្គ ។ ដោយសាហនុមានមិនអាចសំគាល់រុក្ខជាតិទាំងនោះបាន វាក៏កាត់យកភ្នំតិណទេសមក។

          កាលពីព្រះរាម និងព្រះលក្ស្មណ៍បានសះស្បើយវិញហើយ ឆាកប្រយុទ្ធក៏បន្តទៅបញ្ជូនកូនកុម្ភកាណ៍ពីរនាក់ឈោ្មះកុម្ភៈ និងនិកុម្ភៈ ឲ្យទៅសមរភូមិជាមួយោបក្សា និងមេបញ្ជាការឯទៀតៗ ។ លើកនេះ ឥន្រ្ទជិតលេងស្នៀតបំបាំងខ្លូនដូចលើកមុន ហើយប្រើពាក្យឲ្យក្លែងធ្វើជាបព្រះសីតា​​ ជិះរថជាមួយវា ក្នុងកិរិយាថា វាកំពុងរៀបចំសម្លាប់ព្រះនាង  ។ ពត៌នេះធ្វើឲ្យព្រះរាមសោយសោក ឯមេទ័ព និងពួកពលទាំងធ្លាក់នៅក្នុងក្តីអស់សង្ឃឹម រកគិតអ្វីមិនយល់ ។ ប៉ុន្តែ វិភេសន៍ទូលព្រះរាមថា នេះជាល្បិចបោកបញ្ឆោតរបស់ឥន្រ្ទជិត ។ នៅទីបំផុតព្រះលក្ស្មណ៍ក៏សែកមន្រ្តឥន្រ្ទាស្រ្តរំឭកគុណព្រះរាម រួចក្លែងសមរណៈ ទៅត្រូវដាច់ក្បាលឥន្រ្ទជិតចេញពីរដងខ្លួន ។ ព្រះរាមទ្រង់ព្រះអំណរណាស់ ផ្ទុយទៅវិញ ក្រុងរាពណ៍កាន់តែក្តៅនិងភ្លើងកំហឹង រហូតដល់ស្ទុះទៅរកធ្វើគតព្រះនាងសីតា ព្រោះវាយល់ថាព្រះនាងជាដើមហេតុនៃវិនាសកម្មទាំងនេះ ប៉ុន្តែត្រូវសេនាម្នាក់ ឈ្មោះសុបាលរស្វៈឃាត់ ដោយឲ្យយោបល់ថាស្រ្តីភេទទន់ខ្សោយបែបនេះ ជាអំពើកំសាក ទៅវិញទេ​ ។

ក្រុងរាពណ៍ដឹកនាំទ័ពចេញទៅកាន់សមរភូមិ ដោយខ្លួនឯង ។ មេទ័ពខ្លាំងៗដែលដង្ហែព្រះរាមទៅ ក៏ត្រូវនិងដុំថ្មស្លាប់ស្ទើរគ្មានសល់ ។ ក្រុងរាពណ៍ត្រូវប្រឈមជាមួយព្រះលក្ស្មណ៍ ប៉ុន្តែវាអាចរុលទៅមុខបានសំដៅទៅរកព្រះរាម ហើយផ្លែងសរជាច្រើនអនេកដាក់ព្រះអង្គ ។ ព្រះអង្គផ្លែងសរទៅរង និងបញ្ជៀសសរក្រុងរាមបានទាំងអស់ ។ ព្រះផ្លែងត្រូវដាច់ជើង ដៃក្រុងរាពណ៍នៅតែមិនព្រមចុះចាញ់ឡើយ ។ ព្រះលក្ស្មណ៍និងវិភេសន៍ពួតដៃគ្នាវាយប្រហារទៅលើក្រុងរាពណ៍តែមួយគត ។ ក្រុងរាពណ៍ផ្លែងសត្រូវព្រោះព្រះលក្ស្មណ៍សន្លប់ម្តងទៀត ។ ហនុមានក៏ត្រូវទៅកាន់ភ្នំហេមពាន្តម្តងទៀតដែរ ។

ព្រះឥន្រ្ទាឲ្យមាតលិយករថរបស់ព្រះអង្គមកថ្វាយព្រះរាម ។ ព្រះរាមក្នុងរថនោះ ផ្លែងសរទៅត្រូវក្រុងរាពណ៍សន្លប់ ។ សារថីរបស់ក៏នាំគេតទៅចេញទៅ ។ បន្តិចក្រោយមក វាដឹងខ្លួនវិហើយ ស្តីបន្តោសសារថីរបស់វារួចឲ្យនាំវាទៅប្រយុទ្ធវិញ ។ លើលនេះ ព្រះរាមសែកមន្រ្តវិជ្ជា រួចបញ្ជូនសរព្រហ្មាស្រ្តទៅប្រយុទ្ធវា​បណ្តាឲ្យវាមានរបួស ។ លើកទីពីរ សរនោះទៅទម្លុះដើមទ្រូងវា ។ ក្រុងរាពណ៍ក៏ក្ស័យជីវិតទៅ ។ ទាំងវិភេសន៍ ទាំងមហេសី ទាំងរាជ្យវង្សានុវង្សនិងប្រជារាស្រ្តរបស់ក្រុងរាពណ៍នាំគ្នាយំសខ្សឹបខ្សួលគ្នាពេញនគរ ។

វិភេសន៍ក៏ត្រូវឡើងសោយរាជនៅនគរលង្កា ។ ព្រះនាងសីតាទ្រង់បញ្ជាក់ពីសេក្តីបរសុទ្ធរបស់ព្រះនាងចំពោះព្រះស្វាមីដោយយកព្រះអគ្គីជាបន្ទាល់សាក្សី ។ ព្រះរាមក៏នាំព្រះមហេសីយាងទៅកាន់ក្រុងអយុធ្យាវិញ ដោយមានវិភេសន៍ សុគ្រីពពួកពលស្វា និងខ្លាឃ្មុំហែហមអមព្រះដំណើរទីជាមួយផង ។

ព្រះអង្គទ្រង់សោយរាជ្យជាសុខ ក្នុងព្រះសិរីរាជសម្បត្តិ ។ រីឯភារតៈ ដែលរងចាំព្រះជេដ្ឋាអស់រយៈពេល ១៤ ឆ្នាំ ក៏ទ្រង់បានបញ្ចាប់ព្រះរាជបេសកម្មដ៏ខ្ពងខ្ពស់របស់ព្រះអង្គ ជាមួយនិងពិធីរាជាភិសេកព្រះរាមជាព្រះរាជក្សត្រិយ៍នៃនគរកៃកោសល ។

 វិភាគតួអង្គ

Ø ព្រះរាម

§ គុណសម្បត្តិ

·         ជាតួអង្គអាទិទេពពិតៗរាល់សកម្មភាពទាំងអស់ មានលក្ខណៈបរិសុទ្ធប្រាស់

 ចាកនូវកំហុសទាំងឡាយគ្មានចំនុចណាមួយដែលជាអំពើអាក្រក់

·         បង្ហាញពីការដឹងគុណនិងឥទ្ធិពលរបស់ឥសីពិស្វាមិត្រជាគ្រូបាធ្យាយ

·         មានជ័យជំនះលើបេក្ខជនទាំងត្រៃភព

·         បង្ហាញពីរិទ្ធានុភាពជាអវតាព្រះវិស្ណុនៅពេលលើធ្នូសរផ្ចាញ់រាមបរមសូរ

·         ជាកូនល្អដែលជួយដោះស្រាយទំនាស់វិបត្តិ នៅក្នុងរាជវង្សដោយសន្តិវិធីសុខ 

ចិត្តលះបង់ទ្រព្យសម្បត្តិទៅរស់នៅក្នុងព្រៃរយៈពេល១៤ឆ្នាំ

·         មិនប្រកាន់ចងអាឃាតចំពោះព្រះនាងកៃកេយិមានមេត្តា ខន្តី ព្រះទ័យជ្រះថ្លា អាណិតស្រលាញ់បងប្អូន

·         មានភក្តីភាពចំពោះស្នេហាមិនមានល្អៀង និងតស៊ូដើម្បីស្នេហាទោះជួបឧបសគ្គក៏ដោយ

·         ប្រើវិធីចងស្ពានមេត្រីជាមួយជាតិដ៏ទៃដើម្បីធ្វើសង្រ្គាមជាមួយក្រុងរាពណ៏

§ គុណវិបត្តិ

·         ចាញ់កលមារីចៈលង់តាមសម្តីអង្វររបស់មហេសី

·         គ្រាន់តែរឿងផ្ទាល់ខ្លួនធ្វើឯឲ្យអំពល់ទុក្ខដល់គេឯងគ្មានសមត្ថភាពគ្រប់គ្រាន់មានឧបាយកលថោកទាប

·         បំបែកបំបាក់បងប្អូនគេធ្វើឲ្យគេឈ្លោះគ្នា

·      រាល់ភាពការណ៏ដែលកើតឡើងព្រះរាមមិនបានដឹងពីសភាពកាណ៏នោះទេដោយពឹងផ្អែកលើពិភេគហោរាទាំងស្រុងដែលមិនសាកសមជាអវតារបស់ព្រះវិស្ណុ

·         សម្រេចចិត្តតាមកំហឹងគ្មានការពិចារណាក្លាយជាមនុស្សគ្មានសីលធម៏

·         មានគំនិតចក្រពត្តិមិនចង់ឲ្យនរណាខ្លាំងពូកែជាងខ្លួនឡើយ

Ø ព្រះលក្ស្មណ៏

§ គុណសម្បតិ្ត

·         មានចិត្តស្មោះស្មគ្រភក្តីចំពោះព្រះរាមដែលជារៀមច្បង

·         តែងតែគោរពប្រណិប័តន៏តាមដំបូន្មាន និងបញ្ជារៀមច្បងទាំងពីរឥតមានទាស់ ឬប្រឆាំងទោះបីធ្ងន់ឬស្រាល

·         ទោះមានឧបសគ្គធ្ងន់ធ្ងរដល់ជីវិតក៏មិនរារែក ឬចុះចាញ់ដូចជាការធ្វើសង្រ្គាម ដណ្តើមនាងសីតាពីក្រុងរាពណ៏

·         ជាមនុស្សមានសីលធម៏ល្អមិនលង់លក់ ក្នុងកាមដូចជាពេលដែលយក្ស សូរបនខាមកចែចង់ក៏ទ្រង់មិនព្រមឡើយ

§  គុណវិបត្តិ

·         ជាមនុស្សឆាប់ខឹងមិនចេះពិចារណាដូចជាការចង់សម្លាប់នាងកៃកេយិ

·         លេងសើចជា​មួយនាងសូរបនខា និងប្រព្រឹត្តអំពើមិនគប្បីដូចជាកាត់ដៃ កាត់ច្រមុះ ត្រចៀក ដែលប្រភពនៃការបង្កឲ្យមានទំនាស់ធំរវាងព្រះរាមា និងក្រុងរាពណ៏

Ø នាងសីតា

§  គុណសម្បត្តិ

·         ជានារីមានរូបរាងស្រស់សោភាស្អាតលើនារីត្រៃភព ធ្វើឲ្យមនុស្សនិងអាទិទេព ជាច្រើនមកប្រលងលើកធ្នូយកនាងជាប្រពន្ធ

·         មានភក្តីភាពចំពោះស្វាមីពេលព្រះរាមនារទេសទៅ ព្រៃព្រះនាងព្រមទៅតាម ស្វាមី

·         មានការប្រុងប្រយ័ត្តខ្ពស់មិនជឿលើសម្តីនុមាន ព្រោះខ្លាចជាឧបាយកល ក្រុងរាពណ៏ “ហៃហនុមានមានអ្វីអញជឿបាន មោះមានសង្កាឲ្យជាសន្ធិះ ពិភាល់ បាបានអ្វីជាបន្ទាល់មកឲ្យអញស្គាល់ជាពីព្រះបាទពង្សក្សត្រ ”

·         គោរពពាក្យសត្យដោយសារមូលដ្ឋាននៃទឹកចិត្តដែលឲ្យនាងសីតាកាន់តែមានតម្លៃសមរម្យ

§  គុណវិបត្តិ

·         ចិត្តមានៈលោភស្រលាញ់បុណ្យសក្តិដោយឲ្យព្រះរាមបាញ់ប្រើសមាសយកស្បែកទៅក្រាលរាជបល្ល័ង្កពេលដែលឡើងគ្រងរាជវិញ

·         ភិតភ័យបញ្ជាឲ្យព្រះលក្ស្មណ៏ទៅតាមព្រះរាមដោយឥតពិចារណាជាហេតុផ្តល់ឱកាសដល់រាពណ៏ឆក់យកនាងបាន

Ø ព្រះនាងកៃកេយិ

§  គុណសម្បត្តិ

·         អាណិតស្រលាញ់បុត្រភិតភ័យតក្កមា “ នាងកៃកេយិយង់យល់រាជបុត្រសោត សល់នូវដល់ជីវិតមរណា នាងភិតភ័យភាំងតក្កមាញ័រអស់អង្គាសន្លប់លើ រាជបុត្រទាំងមាតា ”

§  គុណវិបត្តិ

·         មានចិត្តលោភលន់ឫស្យា ។ “ឯនាងកៃកេយិណាហេតុចិត្តឫស្យាទិដ្ឋិទ្រុស្ត កាចកាន់ខ្ជាប់ពុំចូលចិត្តពុំស្គាល់ ខេរខឹងឆុរឆាប់ប្រដូចនូវកំសួលនៃអគ្គី ”

·         កុហកមិនខ្មាស់អៀនក្លែងបន្លំរាជសារដែលវិសិដ្ឋមុនីផ្ញើទៅឲ្យភិរុត

·         ជាស្រីសម្លាប់ប្តីដូចភិរុតមានបន្ទូលថា “ដោយពាក្យអ្នកទាំងនេះសិងហៅហាន ហាដូចពាក្យនាងកៃកេយិ លោកដែលដល់សម្លាប់ប្តីច្នេះតើគាប់អ្វីក៏នឹង ចូលចិត្ត

Ø ហនុមាន

§  គុណសម្បតិ្ត

·         គោរពស្រលាញ់ចេះជួយយកអាសារឪពុកមាពេលពាលីដេញសុគ្រីព

·         ជាសត្វរហ័សរហួនឆ្លាតវៀងវៃមានមហិទ្ធិរិទ្ធខ្លាំងពូកែអស្ចារ្យ

·         ជាសេនាស្មោះត្រង់តាមបមរើម្ចាស់អស់ ពីសមត្ថភាពជួយយកអាសារនៅ

 ពេលម្ចាស់មានទុកភ័យ “ចេញទៅរកថ្នាំព្យាបាលរបួសព្រះលក្ស្មណ៏ក្តី    ទៅឃាត់ដំនើរគោចរព្រះអាទិត្យក្តីសុទ្ធ តែជាសមត្ថភាពរបស់ហនុមាន ទាំងអស់ ”

·         មានវិធីសាស្រ្តខ្ពស់នៅក្នុងសង្រ្គាម

§  គុណវិបត្តិ

·         គិតពីប្រយោជន៏គេជាងប្រយោជន៏ផ្ទាល់ខ្លួន

·         ធ្វើការហួសប្រមានបេសកកម្មសំងាត់ ធ្វើឲ្យបែកការធ្វើអ្វីតាមតែចិត្តនឹកឃើញ   “ថាហៃហនុមាន ឥតក្រែងម្តេចបាពុំឈ្វេង បានាំបណ្តាំមហាក្សត្រ បានមក នេះនឹងជាសម្ងាត់វិលវឹងទៅថ្វាត់ ដល់ដូចអាជ្ញាស្តេចប្រើ ម្តេចបាមកធ្វេសធ្វើ ឆោឡោឆ្នេះតើជាគាប់ឯណាសោត” ។

·         ហនុមានព្រហើនធ្វើឫកពារប្រើពាក្យសម្តីមិនគួរគប្បី ធ្វើឲ្យមហាជម្ពូរខឹង ចាប់យកទៅដាក់ក្នុងទ្រុងដែក

Ø ពាលី

§  គុណសម្បត្តិ

·         មានមហិទ្ធិរិទ្ធខ្លាំងពូកែអស្ចាចារ្យឈ្នះទាំងទូភីនិងទសមុខទៀតផង

·         មានប្រាជា្ញវៀងវៃល្បិចកលខ្ពស់ក្នុងការសម្លាប់ទូភី   ដឹងថាទូភីមានកំលាំង ប្រហែសខ្លួនពិបាកនឹងយកឈ្នះក៏ប្រើល្បិច

·         ជាវីរបុរសមិនសម្រក់ទឹកភ្នែក មិនតក់ស្លុតនៅចំពោះមុខសេចក្តីស្លាប់ដើម្បី កិត្តិយស “បពិត្រស៊ូស្លាប់គួរហោងត្រូវសរហើយហោងជាស្នាមភីភិនអាត្មា ។      មួយសោតក៏នៅឮប្រាកដកេរ្តិ៏ក្រុងពាលីលុះនូវបរាជ័យ ។ ក្រែងឮទូទាំងភព ត្រៃពាលីខ្លាចក្ស័យក៏សូមជីវិតរស់វឹងសូវស្លាប់ទៅ ជាលែងនឹងរស់នៅកុំដឹង ពិពិនពិភេគអាត្មា” ។

·         មានការព្រួយបារម្ហពីអនាគត ប្អូន កូន និងនគរឲ្យព្រះរាមជួយថែរក្សា

§  គុណវិបត្តិ                      ​​     

·         មានចិត្តឆេវឆាវឆាប់ខឹងវាយតប់ប្អូនគ្មានត្រាប្រណីនៅចំពោះអង្គប្រជុំ

·         មានចិត្តមិនស្មោះត្រង់នឹងប្អូន ដោយយកនាងតារាទេពីធ្វើជាមហេសីរបស់ ខ្លួន ដូចព្រះរាមមានបន្ទូលថា៖ ថាហៃពាលីរាជមហារាជម្ពូទ្រើសទ្រោស អនុជាសុគ្រីពធិរាជ្យដ៏ក្របី ។ ពីងកាត់ពាក្យសត្យមេត្រីអាចយកទេពីតារានា ដោយចិត្តចង់ ។

Ø សុគ្រីព

§  គុណសម្បត្តិ

·         គោរពស្រលាញ់ធ្វើតាមពាក្យបងនៅពេលវាលីនប្រយុទ្ធជាមួយទូភី ដែលធ្វើ ឲ្យវាលីនគិតថាសុគ្រីពក្បត់នៅពេលយកដុំថ្មបិទរូងភ្នំ

·         ដឹងថាមានអ្នកមានបុណ្យនៅក្នុងព្រៃ “ថាហៃហនុមាននឿយបា បាមើល សុរិយារសៀលអស្តង្គត់ហើយ ល្គឹកអ្វីស្រមោលត្រង់នៅឡើយ ហៃហនុមាន អើយសមអ្នកដ៏មានបុណ្យនៃ ត្រាចត្រងគង់នៅនាព្រៃទើបស្រមោលថ្លៃ រសៀលវៀលជុំវឹង

·         សុគ្រីពបានប្រាប់រាមាអំពីអំណាចមហាជម្ពូ ដើម្បីឲ្យចងស្ពានមេត្រីក្នុងការប្រ មូលទ័ព

·         គោរពនិងដឹងគុណចំពោះចៅហ្វាយ

§  គុណវិបត្តិ

·         ពេលមានទុក្ខមិនរកវិធីដោះស្រាយដោយអង្គុយយំរហូតទឹកភ្នែកក្លាយជាជ្រោះ

·         ភ្លេចគុណគេប្រងើយកន្តើយក្បត់ពាក្យសន្យាខ្លួនត្រូវគេគំរាមកំហែង

·         ហ៊ានលក់លក់ខ្លួនសម្លាប់បងព្រោះតែជំលោះផ្ទាលខ្លួនក្នុងគ្រួរសារ ស្រលាញ់ បុណ្យសក្តិ

·         ធ្វើឲ្យបាត់បង់ឯករាជ្យជាតិ “នាខ្ញុំទើបសោយរាជថ្មី ពានរមេត្រីមកសូមនៃ ព្រះពរហោង

 ខ្ញុំនៅត្រួតត្រាពលផងឲ្យគ្រប់ជាម្តងចៅហ្វាយព្រះបាទចក្រី

Ø ក្រុងរាពណ៏

§  គុណសម្បតិ្ត

·         អាណិតស្រលាញ់ប្អូនឈឺចិត្តនៅពេលបាន ដំនឹងថាព្រះរាមសំលាប់ក្រុងខរ និងធ្វើបាបសុរបនខា

·         មានល្បិចខ្ពស់ក្នុងការចាប់យកនាងសីតា

·         ចេះក្បួនយុទ្ធសាស្រ្តធ្វើសង្រ្គាមយ៉ាងស្ទាត់ជំនាញ

·         មានទឹកចិត្តរឹងមាំក្នុងការសម្រេចចិត្តមិនរារែក ឬផ្លាស់ប្តូរទោះមានអ្នកជំទាស់ យ៉ាងណា

§  គុណវិបត្តិ

·         ​ជាយក្សល្មោភតណ្ហាលួចចាប់ប្រពន្ធព្រះឥន្រ្ទ ប្រពន្ធពាលី និងនាងសីតា

·         គំរាមកំហែងជីវិតគេដើម្បីផលប្រយោជន៏ខ្លួន

·         អសិមានៈឆាប់តខឹងឥតហេតុផលមិនស្តាប់យោបល់អ្នកដ៏ទៃ

·         ចិត្តមានៈដែលបណ្តាលឲ្យកូនបាត់បង់ជីវិតទាំងអស់ និងជីវិតពលសេនា ទៀតផង

·         មាននិស្ស័យដេកទ្រមក់ធ្វេសប្រហែសគ្មានការប្រុងប្រយ័ត្ន